Bir Görünüp Bir Kaybolan Gezegen…

Bir varmış, bir yokmuş: Yok olan öte gezegen

Bir sanatçının, yakınındaki yıldız Fomalhaut’un etrafında çarpışan iki asteroit izlenimi.Gökbilimciler başlangıçta bir dış gezegen bulduklarına inanıyorlardı, ancak şimdi varsayılan çarpışma sonrasında büyük bir enkaz bulutu gördükleri.2008 yılında, Hubble Uzay Teleskobunu kullanan gökbilimciler, 25 ışık yılı uzaklıktaki Fomalhaut yıldızının etrafında dönen bir öte gezegen keşfettiklerini açıkladılar. İlk olarak 2004’te ve yine 2006’da, varsayılan öte gezegen – Fomalhaut b – normalde beklenenden daha parlaktı ve yıldızının etrafında dönen geniş bir buz birikintisi bulutunun içinde, alışılmadık bir yörüngeyi takip ediyor gibi görünüyordu

Daha sonraları, 2014’te astronomlar Fomalhaut b’nin kaybolduğuna tanık oldular. Arşivlenmiş veriler üzerinde yapılan araştırmayla, söz konusu öte gezegene ilişkin görüntü verilerinin birkaç yıl içinde yavaş yavaş soluklaştığını ortaya çıkardılar. Gökbilimciler şimdi Fomalhaut b’nin ilk etapta asla tam olarak gelişmiş bir gezegen olmadığını düşünüyorlar. Bunun yerine, veriler Hubble’ın orijinal olarak tespit ettiği parlak nesnenin aslında iki asteroit boyutundaki cisim arasındaki çarpışma sonrasında  genişleyen büyük bir toz bulutu olduğunu gösteriyor.

Soldaki fotoğraf, Fomalhaut’un yıldızının etrafında dönen büyük enkaz halkasının Hubble Uzay Teleskobu görüntüsünü gösteriyor (yıldızın parlak ışığı, oluşan bir disk tarafından engelleniyor). Sağdaki görüntü, çarpışan iki asteroit sonrasında oluşan bir enkaz bulutu olduğu varsayılan bir dış gezegenin görünüşünü ve hareketini simüle ediyor.

Arizona Üniversitesi’nden András Gáspár, “Bu çarpışmalar son derece nadirdir ve bu yüzden gerçekten daha görmemiz, bilmemiz  gereken çok şey var. Hubble Uzay Teleskobu ile böyle beklenmedik bir olaya tanık olmak için doğru zamanda doğru yerde olduğumuza inanıyoruz” dedi.

Vekilharık Gözlemevi’nden George Rieke ve ortak çalışma grubu, görünür çarpışmanın Fomalhaut b’nin ilk görüntülerinin 2004’te toplanmasından kısa bir süre önce gerçekleştiğine inanıyor. 2014 yılına kadar ise, nesne birkaç yıl içinde göründükten sonra gözden kaybolur. “Açıkçası, Fomalhaut b iyi niyetli bir gezegenin yapmaması gereken bir şeyler yapıyordu” diyor Gáspár.

Yavaş yavaş soluklaşması, sönükleşmesi ile birlikte Fomalhaut b, ev sahibi yıldızının büyük, genişleyen bir toz bulutu üzerindeki etkisinin doğal bir sonucu olarak gezegen benzeri bir eliptik yörüngede değil de, muhtemelen bir kaçış yörüngesindeydi.

Rieke göre, “Fomalhaut sistemi, öte gezegenlerin ve yıldız sistemlerinin nasıl evrimleştiğiyle ilgili tüm fikirlerimiz için mükemmel bir test laboratuvarıdır. Diğer sistemlerde bu tür çarpışmalara dair kanıtımız var, ancak bu büyüklükte olanlarının hiçbiri güneş sistemimizde gözlenmedi. Bu, gezegenlerin birbirlerini nasıl yok ettiklerine dair bir taslaktır.”

Videoda Fomalhaut b’nin davranışı gösterilmektedir.

Önceki İçerikGüneş Neden Çok Sessiz?
Sonraki İçerikHubble, Atlas Kuyruklu Yıldızının Parçalanışına Tanıklık Etti.