Bir Kara Delik İle Bilinmeyen Bir Nesne Çarpıştı…

LIGO ve VIRGO bir kara delik ile gizemli bir nesne arasında bir çarpışma belirledi

Kütle çekim dalgası ölçümleri sonucu, bu nesnenin kütlesinin bir nötron yıldızı ile bir kara delik arasında olduğu bulundu

Kara delik çarpışma illüstrasyon
LIGO ve VIRGO kütle çekimsel dalga detektörleri, bir kara delik (solda gösterilmiştir) ile gizemli bir nesne (sağ) arasında, şimdiye kadar keşfedilen en ağır nötron yıldızı veya en hafif kara delik arasında bir çarpışma olduğunu tespit etti.

Uzay zamanındaki dalgalanmalar, bir kara delik ile gizemli bir nesne arasında uzak bir çarpışmayı ortaya çıkardı; bu bilinmeyen nesne, bir nötron yıldızı olmak için çok büyük, ancak bir kara delik olacak kadar da büyük değil. İlk bakışta, 14 Ağustos 2019’da LIGO ve VIRGO adı verilen çekim dalga dedektörleri tarafından tespit edilen olay, kara delik ve nötron yıldızı arasında bir çarpışma gibi görünüyordu. Ancak birleşmeden kaynaklanan kütle çekimsel dalgalarının yeni bir analizi farklı bir hikaye ortaya çıkardı. Güneş kütlesinden yaklaşık 23 kat daha ağır bir kara delik, yaklaşık 2.6 güneş kütlesinden oluşan kompakt bir nesneye çarpmıştı.

2.6-güneş-kütlesinde nötron yıldız boyutunda varsayılan bu cisim 2.5-güneş-kütlesinden daha ağırdır. Ancak yaklaşık 5 güneş kütlesinde olan şimdiye kadar gözlemlenen en hafif kara delikten de daha küçüktür. Maryland Üniversitesi’nden astrofizikçi Cole Miller, “Burada [bilinen] en ağır nötron yıldızı var… ya da bilinen en hafif kara deliğe sahibiz. Yıldız patlamaları ile geride kalan yoğun yıldız kalıntıları olan nötron yıldızlarının en fazla yaklaşık 2.5 güneş kütlesine çıktığı bilinmektedir. Çünkü daha büyük herhangi bir yıldız kendi ağırlığı altında çökebilir” diyor.

Ne yazık ki, bu yalnız birleşme, gökbilimcilerin esrarengiz 2.6-güneş-kütle nesnesinin kimliğini anlamaları için yeterli ipucu bırakmadı. ABD merkezli Gelişmiş Lazer İnterferometre Çekim Dalgası Gözlemevi (LIGO) ve İtalya’daki kardeş denemesinden sonra, Gelişmiş VIRGO, bu birleşmeyi tespit etti, düzinelerce yer tabanlı ve uzay teleskopu çarpışma yerinden yayılan ışık için gökyüzünü taradı. Ama hiçbir şey bulamadılar. Bu gözlem – ya da eksikliği – gizemli nesnenin bir kara delik olduğu fikrine uymaktadır, çünkü kara delik çarpışmalarının genellikle herhangi bir ışık verdiği düşünülmemektedir.

nötron yıldızı
Ama aynı zamanda nötron yıldızı açıklamasına da uymaktadır. Nötron yıldızlarını içeren işaretler çok fazla ışık atımına rağmen, bu çarpışmanın – yaklaşık 800 milyon ışık yılı uzakta – teleskopların radyasyonunu görmesi için çok uzakta olması mümkündür. Ya da belki de kara delik, küçük nötron yıldız arkadaşını tek bir yudumda yuttu ve iz bırakmadan yok olmasına neden oldu. Eğer bu son senaryo doğruysa, Miller’e göre, “bu, [nesneler çiftinin]  kütle çekimsel dalgası ihtişamına sahip olduğu anlamına gelir ve şimdi birleşmede dövülen daha büyük kara delik geniş alan boşluğunu doldurmaya mahkumdur ve muhtemelen asla başka bir gözetleme verisi yaymaz.”

İlk ekipte yer alan Astrofizikçi Vicky Kalogera, benzer olayların gelecekte gözlemlenmesinin ya küçük kara delik ya da büyük nötron yıldızı teorisi lehine kanıt sunabileceğini söylüyor. Gelecekteki çarpışmalarda orta büyüklükteki nesnelerin tümü yaklaşık 2,5 ila 3 güneş kütlesi arasında olma eğilimindeyse, gökbilimcilerin geçmişte görülen daha ağır bir nötron yıldızını keşfettiği anlamına geleceğinden şüphelenir. Öte yandan, bakarsınız gökbilimciler, kütleleri ​​yaklaşık 2.5 ila 5 güneş kütlesini geçen, daha önce gözden kaçan minyon kara deliklerin bir popülasyonunu doldurmaya işaret edebilecek birçok nesneyi tespit ederler.

Kalogera ve Miller, gizemli nesnenin ağır bir nötron yıldızından çok daha hafif bir kara delik olduğu fikrine daha fazla yatkınlar. Eğer öyleyse, bu başka bir soruyu gündeme getirir: böyle mini boyutlu bir kara deliğin kendisinden çok daha büyük bir eşle nasıl eşleştirildiği konusunu. Çünkü kara delikler genellikle benzer büyüklükteki ortaklarla birlikte çalışırlar. LIGO ve VIRGO tarafından tespit edilen birleşmelerin çoğu oldukça eşit karadelikler içeriyordu.  Ancak bu birleşmede yer alan büyük kara delik, esrarengiz muadilinden yaklaşık dokuz kat daha büyüktü ve bu kadar garip bir çiftin neyin bir araya getirebileceği hakkında yeni sorular ortaya çıkıyordu.

Önceki İçerikBabalar Gününde Güneş Tutulmasını Canlı İzleyiniz…
Sonraki İçerikErosita’dan İlk Gökyüzü Haritası…