James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Güneş Benzeri Genç Bir Yıldızın Etrafındaki Enkaz Diskinde Kristal Su Buzu Tespit Etti
Su buzu, dev gezegenlerin oluşumunu büyük ölçüde etkiler ve ayrıca kuyruklu yıldızlar tarafından tam olarak oluşmuş kayalık gezegenlere de getirilebilir.
JWST, Yakın Kızılötesi Spektrograf’tan (NIRSpec) gelen verileri kullanan gökbilimciler, HD 181327 katalog numaralı yıldızı çevreleyen tozlu bir enkaz diskinde kristal su buzu tespit ettiler.
Güneş benzeri yıldız HD 181327’nin etrafındaki enkaz diskinin bir sanatçı tarafından çizilmiş çizimi.
HD 181327, Ressam takımyıldızında yaklaşık 169 ışık yılı uzaklıkta bulunan genç bir ana kol yıldızıdır. TYC 8765-638-1 ve WISE J192258.97-543217.8 olarak da bilinen yıldızın yaşı yaklaşık 23 milyon ve kütlesi Güneş’ten yaklaşık % 30 daha büyüktür.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden gökbilimci Chen Xie ve meslektaşları, HD 181327’yi, yalnızca uzaydan tespit edilebilen son derece zayıf toz parçacıklarına karşı aşırı duyarlı olan JWST’in NIRSpec cihazıyla gözlemlediler.
Dr. Xie, “HD 181327 çok aktif bir sistemdir. Enkaz diskinde düzenli, devam eden çarpışmalar var. Bu buzlu cisimler çarpıştığında, JWST’in tespit edebileceği mükemmel boyutta, tozlu su buzu parçacıkları açığa çıkıyor” dedi.
JWST’in gözlemleri yıldız ile enkaz diski arasında önemli bir boşluk olduğunu, tozdan arınmış geniş bir alan olduğunu doğruluyor.
Öte gezegen HD 181327 diski.
Daha uzakta ise enkaz diski, cüce gezegenlerin, kuyruklu yıldızların ve diğer buz ve kaya parçalarının bulunduğu (ve bazen birbirleriyle çarpıştıkları) Güneş Sistemimizin Kuiper Kuşağı’na benziyor.
Milyarlarca yıl önce, Kuiper Kuşağımız büyük ihtimalle HD 181327’nin enkaz diskine benziyordu. Su buzu HD 181327 sisteminde eşit olarak dağılmamıştır.
Dr. Xie, “JWST sadece su buzunu değil, aynı zamanda Satürn’ün halkaları ve Güneş Sistemimizin Kuiper Kuşağı’ndaki buzlu cisimler gibi yerlerde de bulunan kristal su buzunu açıkça tespit etti” dedi.
Çoğunluğu yıldızın en soğuk ve en uzak olduğu yerlerde bulunuyor. JWST, enkaz diskinin ortalarına doğru yaklaşık % 8 oranında su buzu tespit etti.
Dr. Xie, “Enkaz diskinin dış alanı % 20’den fazla su buzundan oluşuyor” dedi. Burada donmuş su parçacıklarının yok edilmelerinden biraz daha hızlı üretildiği muhtemeldir.
JWST, uzak bir yıldızın etrafında donmuş su tespit etti.
JWST, yıldıza en yakın enkaz diski bölgesinde neredeyse hiç enkaz tespit edemedi. Yıldızın ultraviyole ışığının en yakındaki su buzunu buharlaştırması muhtemel.
Ayrıca, JWST’in tespit edemediği, planetesimal (gezegenimsi) adı verilen kayaların iç kısımlarında donmuş suyu ‘kilitlemiş’ olması da mümkün.
Dr. Xie, “Su buzunun varlığı gezegen oluşumunu kolaylaştırmaya yardımcı oluyor. Buzlu malzemeler, bu tür sistemlerde birkaç yüz milyon yıl içinde oluşabilecek karasal gezegenlere de ‘taşınabilir'” dedi.
