Gökbilimciler, bir bebek yıldızın kendi eylemlerinin kendisine geri döndüğü dramatik bir uzay olayını ortaya çıkardı.
Genç yıldızdan fırlatılan yüksek hızlı bir jet, muazzam bir patlamayı tetikleyerek devasa bir gaz kabarcığı yaratmış gibi görünüyor.
Patlama, zararsızca uzaklaşmak yerine, yıldızın gezegen öncesi diskine çarparak onu çarpıttı. Bu nadir “kozmik bumerang”, bilim insanlarının gezegenlerin doğduğu çalkantılı ortamlar hakkındaki düşüncelerini değiştirebilir.
Genç Yıldızların Yakınında Patlayıcı Olaylar
Gökbilimciler, derin uzayda dikkat çekici bir olaylar zincirine tanık oldular: Genç bir yıldız, muazzam bir patlamayı tetikledi ve ardından patlamanın etkisini bizzat hissetti.
Eğer bu tür patlamalar yeni doğan yıldızların etrafında sık sık yaşanıyorsa, bu, bu yıldızların ve yakınlarında şekillenen gezegenlerin, bilim insanlarının bir zamanlar düşündüğünden çok daha zorlu bir çevreyle karşı karşıya olduğu anlamına gelir.
Yıldızlar ve gezegen sistemleri, devasa gaz ve toz bulutlarının kütle çekim etkisinden ötürü çökmesiyle oluşur. Madde büzüldükçe daha hızlı döner ve öngezegen diski olarak bilinen düzleştirilmiş, dönen bir disk oluşturur.
Bu diskin içinde yıldızlar ve gezegenler şekillenmeye başlar. Maddenin tamamı kalmaz; bir kısmı, diskin dönüş ekseni boyunca fışkıran güçlü ve dar jetlerle savrulur. Bu jetler, diskin fazla maddeyi ve açısal momentumunu atmasına yardımcı olarak sistemin dengesini korur.
Arşiv Verilerinde Şaşırtıcı Bir Keşif
Atacama Büyük Milimetre/milimetrealtı Dizisi’nden (ALMA) eski verileri yeniden inceleyen bir Japon gökbilimci ekibi, böyle bir diskin yakınında alışılmadık bir şeyle karşılaştı. WSB 52 adı verilen disk, Yılancı takımyıldızında 441,3 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.
Araştırmacılar, yüksek hızda dışarı doğru genişleyen büyük bir gaz kabarcığı tespit ettiler. Daha detaylı analizler, bu kabarcığın şok cephesinin aslında diske çarpıp yapısını bozduğunu ortaya koydu.
Benzer kabarcıklar başka genç yıldızların etrafında da görüldü, ancak hiçbir zaman böyle bir çarpışmaya dair doğrudan bir kanıt yoktu. Bu tür bir etkileşim, teorik modellerle de öngörülmemişti.
Veriler, kabarcığın merkezinin diskin dönme ekseniyle tam olarak aynı hizada olduğunu gösterdi; bu eşleşmenin tesadüfen gerçekleşmesi o kadar düşük bir ihtimaldi ki, araştırmacılar bunun rastgele olamayacağı sonucuna vardılar.
Yüzlerce yıl önce fırlatılan WSB 52’den gelen bir jetin, diskin yakınındaki bir soğuk gaz cebine çarptığını tespit ettiler. Çarpışma, gazı sıkıştırarak basıncını artırdı ve patlayarak bugün görülen genişleyen kabarcığı oluşturdu.
Gerçek Hayattan Bir Bilimkurgu Patlaması Etkisi
Bu araştırmaya liderlik eden Ibaraki Üniversitesi’nden Masataka Aizawa şöyle açıklıyor: “Bilim kurguda, bir şeye onu yok etmek için bir ışın ateşlendiğinde, enkazın geri fırlayarak patlamaya neden olduğu sahneler vardır.”
“Benzer olaylar gerçek astronomik olaylarda da olur, ancak daha yoğun bir şekilde. Bu keşif sayesinde, doğanın insanların düşündüğünden çok daha karmaşık olduğunu bir kez daha anladım.”
“Gelecekteki araştırmalarımda, patlamaların yıldızların ve gezegen sistemlerinin oluşumu üzerindeki etkilerini daha derinlemesine incelemeyi umuyorum.”
