3I/ATLAS adlı gizemli, buzla dolu bir kuyruklu yıldız Güneş Sistemimize girdi ve bu, şimdiye kadar gözlemlenen en eski kuyruklu yıldız olabilir.

Yaşının 7 milyar yıldan fazla olduğu tahmin edilen bu yıldızlararası ziyaretçinin, Güneş ve gezegenlerimizin bildiğimiz alanının çok ötesinde, Samanyolu’nun kalın diskinden kaynaklandığı tahmin ediliyor.

Olası Bir Antik Kuyruklu Yıldızın Keşfi

Yeni tanımlanan bir yıldızlararası nesne, şimdiye kadar tespit edilen en eski kuyruklu yıldız olabilir. Bilim insanları, bu nesnenin Güneş Sistemimizden üç milyar yıldan daha önce oluşmuş olabileceğini öne sürüyor.

3I/ATLAS adlı bu buzlu gezgin, su bakımından zengin ve Güneş Sistemi dışından bizi ziyaret eden bilinen üçüncü gök cismidir. Onu daha da sıra dışı kılan şey ise, Samanyolu’nun öncekilerden tamamen farklı bir noktasından gelmiş gibi görünmesi.

Oxford Üniversitesi’nden Matthew Hopkins’e göre, bu gizemli nesne yedi milyar yıldan daha eski olabilir. Hopkins, 3I/ATLAS’ın bilim insanlarının bugüne kadar incelediği en sıra dışı yıldızlararası nesne olabileceğine inanıyor.

Samanyolu’nun Kalın Diskinde Bir Kaynak

Güneş sistemimize kozmosun başka bir yerinden giren önceki iki nesnenin aksine, 3I/ATLAS galakside dik bir yolda ilerliyor gibi görünüyor.

Bu yörünge, onun Samanyolu’nun ‘kalın diski’nden kaynaklandığını düşündürüyor. Bu disk, Güneş’in ve çoğu yıldızın bulunduğu ince düzlemin üstünde ve altında yörüngede dönen eski yıldızlardan oluşan bir topluluktur.

Hopkins, “Halley kuyruklu yıldızı gibi yıldızlararası olmayan tüm kuyruklu yıldızlar, güneş sistemimiz içerisinde oluştu, dolayısıyla yaşları 4,5 milyar yıla kadar ulaşıyor.”

“Ancak yıldızlararası ziyaretçilerin çok daha yaşlı olma potansiyeli var ve şu ana kadar bilinenler arasında istatistiksel yöntemimiz, 3I/ATLAS’ın şimdiye kadar gördüğümüz en yaşlı kuyruklu yıldız olma ihtimalinin çok yüksek olduğunu gösteriyor” dedi.

Tespit ve Erken Tahminler

Nesne ilk kez 1 Temmuz 2025’te Şili’deki ATLAS araştırma teleskobu tarafından Güneş’ten yaklaşık 670 milyon km uzaklıktayken tespit edildi.

Hopkins’in araştırması, 3I/ATLAS’ın büyük ihtimalle eski, kalın diskli bir yıldızın etrafında oluştuğunu ve bu nedenle su buzu açısından zengin olması gerektiğini öngörüyor.

Ekipten Prof. Chris Lintott, “Bu, galaksinin daha önce hiç yakından görmediğimiz bir bölgesinden gelen bir nesne. Kuyruklu yıldızın Güneş Sistemi’nden daha yaşlı olma ihtimalinin üçte iki olduğunu ve o zamandan beri yıldızlararası uzayda sürüklendiğini düşünüyoruz” dedi.

Kuyrukluyıldız Aktivitesi ve Astronomik Önemi

Güneş’e yaklaştıkça güneş ışığı 3I/ATLAS’ın yüzeyini ısıtacak ve kuyrukluyıldız aktivitesini, yani parlayan bir kuyruk ve kuyruk oluşturan buhar ve tozun dışarı atılmasını tetikleyecektir.

İlk gözlemler, kuyruklu yıldızın aktif olduğunu ve muhtemelen yıldızlararası öncülleri olan 1I/’Oumuamua (2017) ve 2I/Borisov’dan (2019) daha büyük olduğunu gösteriyor.

Doğrulanırsa, bu durum, yeni Vera C. Rubin Gözlemevi gibi gelecekteki teleskopların kaç tane benzer nesneyi tespit edebileceği konusunda önemli sonuçlar doğurabilir.

Ayrıca, eski yıldızlararası kuyruklu yıldızların galaksi genelinde yıldız ve gezegen oluşumunun başlamasında oynadığı rol hakkında da ipuçları sağlayabilir.

Canlı Gözlemlerle Modellerin Test Edilmesi

Canterbury Üniversitesi’nden Dr. Michele Bannister, “Heyecan verici bir dönemdeyiz: 3I şimdiden aktivite belirtileri gösteriyor. 3I Güneş tarafından ısıtılırken gelecekte görülebilecek gazlar, modelimizi test edecek.”

“Dünyanın en büyük teleskoplarından bazıları bu yeni yıldızlararası nesneyi gözlemliyor; bunlardan biri bunu ortaya çıkarabilir!” dedi.

Gelecekteki Keşif Potansiyelini Artıran Bir Sürpriz

3I’nin keşfi ekibi şaşırttı. Bu keşif, Vera C. Rubin Gözlemevi’nde araştırma çalışmalarına başlamaya hazırlanırken gerçekleşti. Modellerine göre, gözlemevinin 5 ila 50 yıldızlararası nesne keşfedeceği tahmin ediliyor.

Helsinki Üniversitesi’nden Dr. Rosemary Dorsey, “Güneş sistemi bilim topluluğu, Rubin’in önümüzdeki 10 yıl içinde yapacağı potansiyel keşifler konusunda zaten heyecanlıydı; bunlar arasında eşi benzeri görülmemiş sayıda yıldızlararası nesne de vardı.”

“3I’ın keşfi, Rubin için beklentilerin artık daha iyimser olabileceğini gösteriyor; yaklaşık 50 nesne bulabiliriz ve bunların bazıları 3I ile aynı boyutta olabilir.”

“Bu haftanın haberleri, özellikle de Rubin İlk Bakış görüntülerinden hemen sonra, yaklaşan gözlemlerin başlangıcını daha da heyecan verici hale getiriyor” dedi.

Tahmini Modeller ve Gerçek Zamanlı Doğrulama

Ekibin bulguları, Hopkins’in araştırmaları sırasında geliştirilen ve yıldızlararası nesnelerin özelliklerini yörüngelerine ve muhtemel yıldız kökenlerine göre simüle eden bir modelin uygulanmasından geliyor.

Kuyrukluyıldızın keşfinden sadece bir hafta önce Hopkins tezini savunmuştu ve 3I/ATLAS duyurulduğunda tatile çıkacaktı. Ancak bunun yerine, gerçek zamanlı verileri tahminleriyle karşılaştırdı.

Hopkins, “Planladığım sakin Çarşamba yerine, ‘3I!!!!!!!!!!’ gibi mesajlarla uyandım. Modelimizi yepyeni ve muhtemelen eski bir şey üzerinde test etmek için harika bir fırsat” dedi.

3I/ATLAS’ı Ne Zaman ve Nasıl Görülebilir?

Araştırmacıların Ōtautahi-Oxford Modeli olarak adlandırılan modeli, yıldızlararası bir kuyruklu yıldıza yönelik ilk gerçek zamanlı tahmin modellemesi uygulamasını temsil ediyor.

3I/ATLAS’ı yakından görmek isteyenler için, 2025’in sonu ve 2026’nın başında makul büyüklükteki bir amatör teleskopla görülebilmesi bekleniyor.