NASA’nın PUNCH görevi, Güneş gözlem araçlarından gelen ilk görüntülerle büyük bir adım attı ve Güneş’in dış atmosferini daha önce hiç olmadığı kadar ortaya çıkardı.
Dört uydu takımından oluşan araç yolculuğuna başlarken, bilim insanları güneşin korona tabakasının güneş rüzgarına dönüşmesiyle ilgili gizemli dönüşüme dair yeni bilgiler ortaya çıkarmaya hazırlanıyordu.
Güneş rüzgarı, uyduları bozmaktan elektrik şebekelerini devre dışı bırakmaya kadar Dünya’yı dramatik şekillerde etkileyen görünmez bir güçtür.
Koronanın İlk Görüntüsü
14 Nisan’da, ABD Deniz Araştırma Laboratuvarı’nın (NRL) Dar Alan Görüntüleyicisi (NFI) ilk ışığını yakaladı. Güneş’in korona olarak bilinen dış atmosferinin erken bir görüntüsünü sunan bir dizi ilk görüntüydü bu.
Bu dönüm noktası, uzayda dört enstrümandan ikisini ilk kez kullanıma açan Korona ve Helyosferi Birleştirmek İçin Polarimetre (PUNCH) görevinin bir parçası sonucunda meydana geldi.
16 Nisan’da, Geniş Alan Görüntüleyiciler (WFI) adı verilen kalan cihazlar da açıldı ve görüntü almaya başladı. NFI’dan gelen bu ilk görüntüler, aleti kalibre etmek ve işaret doğruluğunu teyit etmek için kullanılıyordu.
Görüntü, Balık takımyıldızının bir kısmının görülebildiği güneş etrafındaki yıldız alanını vurgulamak için filtrelendi. Güneş’in kendisi, parlak merkezi örten ve sönük koronayı ortaya çıkaran bir disk olan bir örtücü tarafından engellendi ve görüntünün ortasında parlayan bir halka bıraktığı görüldü.
SpaceX Falcon 9 ile fırlatıldı
PUNCH görevi 11 Mart’ta bir SpaceX Falcon 9 roketiyle fırlatıldı ve NFI ertesi gün roketten ayrıldı. PUNCH, güneş koronasının güneş rüzgarına dönüşümünü araştırmak için iç helyosferin 3 boyutlu, küresel gözlemlerini oluşturmak için birlikte çalışacak olan Dünya yörüngesindeki dört uydudan oluşuyordu.
Amacı, güneş koronasının nasıl evrimleştiğini ve uzayda akan yüklü parçacıkların sürekli akışı olan güneş rüzgarına nasıl dönüştüğünü incelemek olacak. NRL tarafından geliştirilen NFI ise kompakt, dışarıdan örtülü bir koronagraftı.
Güneş diskini kapatacak harici bir örtü olan koronograf, doğrudan güneş ışığının, bileşik bir mercek sistemi kullanarak güneş etrafındaki korona ve yıldız alanını görüntüleyen ana optiğin açıklığa girmesini engelleyecekti.
Polarizasyon, polarize filtre tekerleği kullanılarak çözülecek ve görüntü, 2K x 2K aktif dedektör alanına sahip bir CCD kamera kullanılarak sayısallaştırılacaktı.
Güneş Bilimi İçin Önemli Bir Dönüm Noktası
NRL Koronal ve Helyosferik Fizik Bölüm Başkanı Dr. Robin Colaninno, “NFI’dan gelen bu ilk ışık görüntülerini görmekten heyecan duyuyoruz. Bu, PUNCH görevi için önemli bir dönüm noktası ve tüm ekibin sıkı çalışmasının ve özverisinin bir kanıtıdır.”
“Güneş’in koronasını benzeri görülmemiş bir ayrıntıyla incelemek ve güneş rüzgarının nasıl oluştuğu hakkında daha fazla bilgi edinmek ve NFI’yi kullanmaya başlamak için can atıyoruz” dedi.
Önümüzdeki birkaç hafta içinde, PUNCH ekibi uzay aracının yönünü iyileştirecek ve NFI’yi kaçak ışığı azaltmak için kalibre edecekti.
Bu süreç tamamlandığında, NFI, selefi olan NRL tarafından geliştirilen Kompakt Koronagraf (CCOR-1) tarafından çekilenlere benzer şekilde güneşin koronasının ayrıntılı görüntülerini yakalayabilecekti.
Güneş Fırtınalarının Oluşumunu İzlemek
PUNCH, koronal kütle atımlarının (CME) evrimini yakalayarak bilim insanlarına bunların oluşumu ve yayılımı hakkında yeni veriler sağlayacaktır.
Bu aygıt, uydu hasarı, radyo iletişim kesintileri ve elektrik şebekesi arızaları gibi Dünya’da önemli kesintilere neden olabilen bu olayları anlamak ve tahmin etmek için önemlidir.
Geliştirilmiş tahminler ayrıca gezegenler arası uzayda faaliyet gösteren robotik kaşifleri de koruyacaktır. PUNCH şu anda 90 günlük bir devreye alma aşamasındadır.
Bir sanatçının konsepti, PUNCH görevinin güneş’in dış atmosferi olan koronayı gözlemleyen dört uydusunu gösteriyor.
Bu süre zarfında dört uzay aygıtına nihai yörünge konfigürasyonlarına göre manevra yaptırılacak ve aletler kalibre edilecektir. Devreye almanın ardından PUNCH iki yıllık birincil bilim misyonuna başlayacaktır.
PUNCH’ın diğer amacı, CME’ler gibi olayları daha iyi anlamak ve Dünya’daki uyduları, iletişimleri ve elektrik şebekelerini bozabilecek güneş fırtınalarını tahmin etme yeteneğimizi geliştirmektir.
Bu sistemin ayrıca amacı, güneş sisteminden akan ve uzay havasını etkileyen yüklü parçacıkların sürekli akışını incelemektir. 2025’te fırlatılan PUNCH, güneş ve Dünya arasındaki dinamik, gelişen uzayı yakalayan yeni bir tür güneş gözlemevini temsil edecektir.
