Gökbilim tarihin ilk ‘kara delik üçlü sistemi’ tesadüfen keşfedildi
Araştırmacılar, daha önce hiç görülmemiş bir kütle çekimsel üçlüde iyi bilinen bir kara delik ve onun yoldaş yıldızının etrafında dönen ikinci bir uzak yıldız tespit ettiler.
Sistemin benzersiz yapılandırması, kara deliğin bilim insanlarının başlangıçta beklediği gibi yaratılmadığını gösterirken tekilliklerin nasıl oluştuğuna dair bildiklerimizi sorgulatıyor.
Gökbilimciler geçtiğimiz günlerde iki yıldızın yörüngesinde dönen karanlık bir boşluk içeren ilk bilinen “kara delik üçlüsü” sistemini tesadüfen keşfettiler.
Bu üçlünün benzersiz konfigürasyonu, kara deliğin bir süpernova yoluyla doğmadığını ima ederken bu kozmik varlıkların nasıl oluştuğuna dair bildiğimizi sandığımız her şeyi yerle bir ediyor.
Şimdiye kadar keşfedilen kara deliklerin çoğu —galaksinin merkezindeki süper kütleli tür hariç— yıldız, nötron yıldızı veya daha küçük bir kara delik gibi başka bir büyük nesnenin yörüngesinde oldukları ikili sistemlerde bulunmaktaydı.
Bunun nedeni, görünmez uzay-zaman boşluklarının diğer nesneleri kütle çekimsel olarak çektiklerinde fark edilmesinin daha kolay olmasıdır.
Ancak yapılan yeni bir çalışmada, araştırmacılar bu bilinen ikili sistemlerden birinde, yakındaki bir yıldızla beslenen kara delik V404 Cygni’nin aslında çiftin etrafında çok daha uzak bir mesafede dönen ikinci bir yıldıza sahip olduğunu keşfettiler.
Kütle çekim hesaplamaları, kara delik patlayan bir yıldız veya süpernova tarafından yaratılmışsa, yeni bulunan yıldızın bu hassas sistemin içinde kalamayacağını gösteriyor.
Eğer öyle olsaydı, uzak yıldız ortaya çıkan şok dalgasıyla sistemden dışarı atılmış olurdu. Bunun yerine, ekip kara deliğin bir zamanlar diğer iki yıldızın yörüngesinde olan büyük bir üçüncü yıldızın kademeli çöküşüyle oluştuğunu öne sürüyor.
MIT’den astrofizikçi Kevin Burdge, “bu olasılık kara delik evrimi için çok heyecan verici. Çoğu kara deliğin yıldızların şiddetli patlamalarından oluştuğunu düşünüyoruz, ancak bu keşif bunu sorgulamaya yardımcı oluyor” dedi.
Yeni keşfedilen üçlüdeki kara delik V404 Cygni, güneşten yaklaşık dokuz kat daha büyük kütleli ve Samanyolu’nda Dünya’dan yaklaşık 8 bin ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.
1992’de görüldüğünde keşfedilen ilk kara deliklerden biriydi ve o zamandan beri kapsamlı bir şekilde inceleniyor.
Bilim insanları ayrıca, kara deliğin etrafında her 6,5 günde bir dönen ve yavaş yavaş büyük ortağı tarafından yutulan yakındaki yıldızını da uzun zamandır biliyorlar.