Ay, düşündüğümüzden daha fazla buz saklıyor olabilir mi? Hindistan’ın Chandrayaan-3 görevinden gelen yeni veriler tam da bunu gösteriyor.
Araştırmacılar, eğim açılarından etkilenen yüzey sıcaklığındaki ufak değişikliklerin, beklenenden çok daha fazla yerde, özellikle kutup bölgelerinde, yüzeyin hemen altında buzun var olmasına izin verebileceğini keşfettiler.
Bu keşif, gelecekteki Ay görevleri için oyunun kurallarını değiştirebilir ve astronotlar için suyu daha erişilebilir hale getirebilir. NASA’nın Artemis programının güney kutbunu hedeflemesiyle, bu bulgular Ay keşfinin ve hatta yerleşimin geleceğini şekillendirebilir.
Gizli Buz: Beklenenden Daha Yaygın
Yeni veriler, Ay’ın kutup bölgelerinde daha önce inanılandan daha fazla alanda Ay’ın yüzeyinin sadece birkaç santimetre altında buz olabileceğini öne sürüyor.
Bunun nedeni, yüzey sıcaklıklarındaki önemli ancak oldukça yerel değişikliklerdir. 6 Mart 2025 günü açıklanan bulgular, Hindistan’ın Chandrayaan-3 misyonu tarafından 2023’te alınan doğrudan yüzey ölçümlerine dayanmaktadır.
Buzun varlığı, Ay’ın gelecekteki uzun vadeli keşfi ve potansiyel insan yerleşimi için hayati önem taşır, çünkü yerel bir su kaynağı sağlayabilir.
Buz oluşumu doğrudan yüzey sıcaklıklarından etkilenir, ancak şimdiye kadar Ay’dan gelen tek doğrudan sıcaklık okumaları 1970’lerdeki Apollo görevlerinden gelmiştir.
Ancak bu görevler, arazinin nispeten düz olduğu ve sıcaklık değişimlerinden daha az etkilendiği ekvatora yakın bir yere, yani gelecekteki mürettebatlı görevler için önerilen yerlerden binlerce kilometre uzakta gerçekleşmiştir.
Chandrayaan-3’ün Çığır Açan Bulguları
Durga Prasad ve meslektaşları, ChaSTE sıcaklık sondasını taşıyan Chandrayaan-3’ün Vikram iniş aracından alınan sıcaklık okumalarını analiz ettiler.
İniş aracı Ay’ın güney kutbuna yakın bir yere (yaklaşık 69° güney) indi ve 10 santimetre derinliğe kadar yüzey ve yeraltı sıcaklıklarını kaydetti. 6° açılı Güneş’e bakan bir yamaçta, sıcaklıkların gündüzleri 82°C zirveye ulaştığını ve geceleri -168°C düştüğünü buldular.
Ancak iniş aracından sadece bir metre uzaklıktaki düz bir bölge, 59°C daha düşük bir zirve sıcaklığı kaydetti; bu da arazideki küçük farklılıkların bile Ay sıcaklıklarını önemli ölçüde etkileyebileceğini gösteriyor.
Ay Eğimleri Daha Fazla Buz Tutabilir
Araştırmacılar, iniş alanına benzer şekilde yüksek Ay enlemlerinde eğim açısının yüzey sıcaklığını nasıl etkilediğine dair bir model türetmek için toplanan verileri kullandılar.
Model, Güneş’ten uzağa ve en yakın kutba doğru bakan eğimler için, 14°’den daha büyük bir açıya sahip bir eğimin, buzun yüzeye yakın bir yerde birikmesi için yeterince soğuk olabileceğini gösterdi.
Bu, NASA’nın insanlı Artemis görevleri için önerilen iniş sahaları da dahil olmak üzere, Ay kutuplarındaki koşullara benzerdir. Bu nedenle ekip, Ay’da buz oluşabilecek alanların daha önce düşünülenden daha fazla sayıda ve erişimi daha kolay olabileceğini öne sürüyorlar.
