Uzay teleskopları ilk kez kara deliğin arkasından ‘yankılanan’ ışığı tespit etti
Kara delikler, kütle çekiminin o kadar güçlü olduğu uzay-zamanda, ışığın bile kaçamadığı bölgelerdir. Bununla birlikte, ışık bir kara delikten kaçamazken, aşırı çekim gücü etrafındaki alanı çarpıtır, bu da ışığın nesnenin arkasında bükülerek “yankı” yapmasına olanak sağlar. Bu garip fenomen sayesinde, gökbilimciler ilk kez bir kara deliğin arkasından gelen ışığı gözlemlediler.
Yeni bir çalışmada, Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Dan Wilkins liderliğindeki araştırmacılar, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) XMM-Newton ve NASA’nın NuSTAR uzay teleskoplarını kullanarak, galaksimizde bulunandan 10 milyon kat daha büyük kütleli bir kara deliğin arkasından gelen ışığı gözlemlediler. ESA’dan yapılan açıklamaya göre, kara delik 800 milyon ışık yılı uzaklıkta sarmal gökada I Zwicky 1’de yer almaktadır.
Bu çalışma, araştırmacıların, genellikle bu nesnelerin çevresinden yayılan X-ışın kaynağı olan kara delik koronaları (en dış tabakaları) hakkındaki anlayışımızı genişletme arzusuyla başlamıştır. X-ışınının parlamaları, karadeliklerin toplanma disklerinden, bu nesneleri çevreleyen ve “besleyen” toz ve gaz disklerinden kara deliklere düşen gaz tarafından yayılır.
Ekip, I Zwicky 1’de o kadar parlak bir X-ışını parlaması tespit etti ki, ışığın bir kısmı gazdan yansıyarak kara deliğe geri düştü. Yansıyan ışık, nesnenin aşırı kütle çekimi tarafından kara deliğin arkasına büküldüğünde, ekip ESA ve NASA uzay teleskoplarını kullanarak onu tespit edebildi.
Araştırmacılar, bu ışığı ilk kez doğrudan gözlemlemekle kalmadı; ayrıca X-ışını bükülürken ve kara deliğin arkasında hareket ederken nasıl renk değiştirdiğini de not ettiler. Işığın kara deliğin arkasındaki yolculuğunu gözlemleyen araştırmacılar, bu kütle çekim girdaplarına bu kadar yakın gerçekte neler olup bittiği hakkında daha fazla bilgi edinmeyi umuyorlar.
Açıklamaya göre ekip, çığır açan bu çalışmanın ardından kara deliğin çevresinin 3 boyutlu bir haritasını çıkarmayı hedefliyor. Ayrıca kara delik koronalarını daha iyi anlamayı ve bir kara deliğin koronasının bu parlak X-ışını parlamalarını nasıl üretebildiğini keşfetmeyi umuyorlar.