Devasa güneş teleskopunda bilimsel gözlemler başlıyor.
Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu (DKIST) tarafından 11 Mayıs 2021’de yakalanan güneşin yeni yayınlanan fotoğrafı.
DKIST, güneşimizi daha iyi anlama misyonunu üstlendiği ilk operasyonel bilim çalışmasına başlıyor.
Bu olağanüstü büyük güneş teleskopu Hawaii, Maui’deki 3.067 m yükseklikteki Haleakalā Dağı’nın tepesinde bulunan yaklaşık 300 milyon dolarlık bilimsel bir gözlemevidir.
Ana işlevlerinden biri, güneşin yüzeyinden milyonlarca derece daha sıcak olan güneşin taç tabakası adı da verilen, dış atmosfer katmanı koronayı incelemek olacaktır.
İlk deney, güneş manyetik alanları aniden yeniden yapılandığında ve güneş atmosferinden çıkan aşırı ısıtılmış gaz veya plazma jetleri oluştuğunda meydana gelen manyetik yeniden bağlantı üzerine olacaktır. Bu çalışma, Ulusal Güneş Gözlemevi’nin baş araştırmacısı Tetsu Anan tarafından yönetiliyor.
Inouye Güneş Teleskobuyla alınan güneş yüzeyinin ayrıntılı görüntüleri.
Gözlemevini yöneten Ulusal Bilim Vakfı (NSF), 24 Şubat Perşembe günü bilimsel çalışmaları devreye alma aşamasını duyurduğu bir bildiride “bu süreç uzun zamandır teorik olarak çalışıldı ancak henüz kanıtlanmadı” şeklinde bir açıklamada bulundu.
NSF, manyetik yeniden bağlantı hakkında ise şunları söyledi: “Inouye Güneş Teleskobunun benzersiz alet takımlarıyla yapılan gözlemler, bilim insanlarının bu zor ama hayati fenomeni ilk kez gözlemlemelerine izin veriyor.”
Uzay havası, son birkaç on yılda, güneş yapısını incelemek için güneşe yakın yörüngelerdeki ABD-Avrupa Güneş Yörünge Aracı ve NASA’nın Parker Güneş Aracı adlı iki yeni görevi de dahil olmak üzere çok sayıda yüksek çözünürlüklü teleskop ve uzay aracı tarafından inceleniyor.
Inouye Güneş Teleskobuyla alınan ilk güneş lekesi görüntüsü.
NSF, DKIST’in “yüksek çözünürlüklü görüntüler almak, güneş lekeleri, güneş patlamaları ve koronal kütle püskürmeleri de dahil olmak üzere güneş olaylarının manyetik alanlarının ölçümlerini yapmak” için diğer çeşitli teleskoplar ve uzay araçlarıyla birlikte çalışacağını söyledi.
Koronal kütle atımları, Dünya’ya doğru yönlenirse, elektrik hatlarına ve uydu iletişimine zarar verip bozabilecek güce sahip güneşten gelen yüklü parçacık patlamalarıdır.
NSF, operasyon döneminin kabaca bir yıl süreceğini ve bilim insanlarının çalışma yolu boyunca çözülmesi gerekebilecek teknik problemlerin risklerini göz önüne alarak ortak gözlemler yapmalarına izin verirken çevrimiçi kilit sistemlerini de beraberinde getireceğini söyledi.
NSF, teleskopa “ilk ışık” gelmesinin 2020’de gerçekleştiğini, ancak korona virüs pandemisi nedeniyle inşaatın tamamlanmasında 18 aylık bir gecikme olduğunu kaydetti.
Güneş yüzeyindeki bulgurumsu (granulation) yapının Inouye Güneş Teleskobuyla alınan ilk görüntüsü.
DKIST gözlemevinin benzersiz özellikleri bulunuyor. Örneğin, atmosferik etkileri düzeltmek için gelişmiş uyarlanabilir optiklerle birleştirilmiş 4 metrelik bir birincil ayna içeriyor. Teleskop ayrıca güneş ısısına karşı koruma sağlamak için optiklerinde aktif soğutmaya sahiptir.
