Düzenli Sinyal Gönderen Yıldızlar Bulundu…

Gökbilimciler titreşen yıldızlar arasında düzenli ritmik sinyaller gözledi

Gizemli delta Scuti yıldızları sırları teslim etmeye başlar
NASA’nın Transit Exoplanet Survey Satellite (TESS) tarafından yapılan parlaklık ölçümlerine dayanarak, HD 31901 adlı delta Scuti değişken yıldızındaki titreşimlerin simülasyonunu gösteren hareketsiz bir görüntü. 

Gökbilimciler, yıldızların kalplerini dinleyerek, şimdiye kadar rastlanmayan düzenli bir yaşam ritmi belirlediler. Sydney Üniversitesi’nden Prof. Tim Bedding, “Daha önce bu titreşen yıldızları doğru bir şekilde anlamak için çok fazla karışık not buluyorduk. Bir piyanoda yürüyen bir kediyi dinlemek gibi bir karmaşa vardı” dedi. Bu konuda çalışan uluslararası ekip, Dünya’ya en yakın yıldızların etrafındaki gezegenleri tespit etmek için kullanılan uzay teleskobu TESS ‘in verilerini kullandı.

Takım binlerce yıldızın parlaklık ölçümlerini elde ederek, bunların arasında titreşimleri mantıklı olan 60 kadarını belirledi. Prof. Bedding, “NASA’nın TESS misyonundan elde ettiğimiz inanılmaz derecede hassas veriler, gürültüyü kesmemize izin verdi. Artık piyanoda çalınan güzel akorları dinlemek gibi bir yapı tespit edebiliriz. Bulgular, kozmos genelinde trilyonlarca sayısız yıldızın içinde neler olduğuna dair genel anlayışımıza önemli katkılar sağlıyor” dedi.

Looking at the Insides of Stars

Söz konusu orta büyüklükteki yıldızlar (Güneş kütlesinin yaklaşık 1,5 ila 2,5 katı) Scutum takımyıldızındaki değişken bir yıldızın adını taşıyan delta Scuti yıldızları olarak bilinmektedir. Bu yıldız sınıfının nabızlarını incelerken, gökbilimciler daha önce birçok nabız saptadılar, ancak herhangi bir net patern (örüntü) belirleyemediler. Sonunda gökbilimciler ekibi, 60 delta Scuti yıldızında 60 ila 1400 ışık yılı uzaklıkta oldukça düzenli yüksek frekanslı titreşim modları tespit edildiğini bildirdi.

Prof. Bedding, “Titreşim modlarının kesin tanımlaması, bu yıldızların kütlelerini, yaşlarını ve iç yapılarını belirleyebileceğimiz yeni bir yol açacaktır” dedi. TESS verilerini işleten yazılımı tasarlayan Astrofizikçi Daniel Hey, “zaman içinde bir yıldızın parlaklığını ölçen 92 bin ışık eğrisinin tamamını işlememiz gerekiyordu. Buradan, gürültüyü keserek çalışmada tanımladığımız 60 yıldızın net desenlerini çıkardık. Açık kaynak olan Python kütüphanesinin ışık eğrisi programını kullanarak, masaüstü bilgisayarımdaki tüm ışık eğrisi verilerini sadece birkaç gün içinde işlemeyi başardık” dedi.

Delta Scuti yıldızının titreşimlerini izleyin! Farklı frekanslardaki ses dalgaları yıldızın parçalarının genişlemesine ve büzülmesine neden olduğundan yıldızın parlaklığı değişir. Tüm yıldız genişler ve büzülür, ikinci bir sırada ise yıldızın yarı küreleri şişer. Gerçekte, tek bir yıldız astronomlara yaşı, bileşimi ve iç yapısı hakkında bilgi verebilecek birçok titreşimsel döngü sergiler. 

Astrosismoloji

Yıldızların iç yapıları bir zamanlar bilim insanlarına epeyce gizemliydi. Ancak son birkaç on yılda, gökbilimciler yıldızların iç salınımlarını tespit edebildiler ve yapılarını ortaya çıkardılar. Bunu, ışık çıkışındaki değişikliklerin kesin ölçümlerini kullanarak yıldız titreşimlerini inceleyerek yapmaktalar. Fakat zaman içinde, verilerdeki farklılıklar karmaşık ve sıklıkla düzenli olan kalıpları ortaya çıkardı ve evrene güç veren devasa nükleer fırınların kalbine bakmamızı sağladı.

Astrosismoloji olarak bilinen bu bilim dalı, sadece uzak yıldızların işleyişini anlamamıza değil, kendi Güneşimizin güneş lekelerini, işaret fişekleri dediğimiz güneş patlamalarını ve derinlerde üretilen yapısal hareketlerini kavramamıza izin verir. Güneşe uygulandığında, sıcaklık, kimyasal içerik ve hatta karanlık madde ile ilgili önemli olabildiği düşünülen nötrino üretimi hakkında son derece doğru bilgilere ulaşırız.

Güney takımyıldızı Lepus’ta bir Delta Scuti yıldızı olan HD 31901’in hızlı vuruşunu dinleyin. Ses, 27 gün boyunca gözlenen 55 nabız paterninin 54 bin kat artmasından kaynaklanmaktadır. Delta Scuti yıldızları görünüşte rastgele titreşimleriyle uzun zamandır bilinmektedir, ancak TESS verileri HD 31901 gibi bazılarının daha düzenli desenlere sahip olduğunu göstermektedir. 

Ekipten Isabel Colman, “Bence yıldızların içlerine bakmak için böyle teknikler kullanabilmemiz inanılmaz. Beta Pictoris dahil olmak üzere, listemizdeki bazı yıldızlar, Dünya’dan sadece 60 ışık yılı uzaklıkta ve Avustralya’dan çıplak gözle görülebilir. Yıldızlar hakkında ne kadar bilgimiz olursa, gezegenleri üzerindeki potansiyel etkileri hakkında o kadar çok şey öğreniriz” dedi.

Önceki İçerikDünya’ya En Yakın Kara Delik Keşfedildi…
Sonraki İçerikBoğa Takımyıldızında Yeni Bulutsular…