Gezegen bilimi topluluğu, önümüzdeki on yıl için vizyonunu özetleyen bir rapor yayınladı. Yıllarca süren yönetim komiteleri, yazışmalar, danışma grupları ve konferansların sonucunda bu on yıllık hedef, NASA’nın ve bir dereceye kadar Ulusal Bilim Vakıflarının önümüzdeki 10 yılı aşkın gezegen ve öte gezegen keşifleri için yürütülmesi gerekenleri temsil ediyor.

SON ON YIL

Vizyonlar ve Yolculuklar başlıklı son on yıllık çalışmaya genel bir bakış, bu çabaların etkisinin olabileceğini gösteriyor. Raporda, şu anda Kızıl Gezegendeki Jezero Krateri’nin keşfinde bir Mars astrobiyoloji kaşifi gibi çalışan Perseverance (Azim) gezicisi en öncelikli olarak listelendi.

On yılın ikinci önceliği, şimdi Europa Clipper olarak adlandırılan 2024’te piyasaya sürülecek bir Avrupa yörünge aracı görevi. On yıllık çalışmada NASA tarafından New Frontiers (Yeni Ufuklar) ve Discovery (Bir dizi Güneş Sistemi keşif görevi) olarak sınıflandırılan daha küçük görevler için de temalar belirlenmişti.

Bu temalar nihayetinde 2027’de Satürn’ün uydusu Titan’a gidecek nükleer enerjili bir helikopter olan Dragonfly‘ın (Yusufçuk) seçilmesine, Lucy ve Psyche ile asteroit misyonlarının yanı sıra bu on yılın sonunda uçacak olan Davinci ve Veritas ile Venüs misyonlarının seçilmesine de yol açtı.

BU YILIN ŞAMPİYONLARI

Bu projelerin sürekli geliştirilmesi ve desteklenmesinin yanı sıra, en yeni on yıllık rapor, birkaç büyük heyecan verici görev konseptine öncelik veriyor. Rapor, tanımı gereği 1 milyar dolardan fazla bir bütçeye sahip olan en öncelikli yeni amiral gemisi görevi olarak Uranüs Orbiter ve Sondasını tavsiye ediyor.

Bu büyük, buz devi ve uydularına yönelik, Cassini tarzı bir görev olacak ve atmosfere girecek bir sonda içerecek. Bugüne kadar, 1986’daki kısa Voyager 2 uçuşu sırasında, Uranüs’ü yalnızca bir kez yakından gördük.

Amiral gemileri arasında ikinci en yüksek öncelik, raporda Enceladus Orbilander olarak adlandırılan Satürn’ün uydusu Enceladus‘a gidecek olan bir yörünge ve iniş aracı kombinasyonu.

Bu uydu, yaşamı barındırmak için gereken karmaşık süreçleri içerebilen bir yeraltı okyanusuna sahip dinamik bir dünya. Cassini, birkaç uçuşu sırasında buz gayzerlerinden çıkan kılcal kanalları görmüştü ve Enceladus Orbilander bunları örnekleyerek uydunun yüzeyini yakından inceleyebilir.

Yürütülmekte olan diğer dört amiral gemisi konsepti, 1) Europa iniş aracı. 2) Merkür iniş aracı. 3) Neptün/Triton görevi. 5) Venüs’e büyük bir görev.

Kılavuz ilkeler olarak, rapor üç ana tema altında önemli bilimsel soruları tanımlıyor: 1) Dünyaların kökenleri. 2) Süreçler ile yaşam. 3) Yaşanabilirlik. Dev gezegenlerin nasıl oluştuğundan, Dünya’nın ötesinde yaşam bulup bulamayacağımıza kadar her şeyi kapsayan bu sorular, kılavuz görevi seçiminde yardımcı olacak.

Kaliforniya Üniversitesi’nden Jonathan Fortney’e göre, “Bence bu, önümüzdeki on yıl ve ötesi için uzay araştırmalarında çok çekici bir vizyon. En sıcak alanların bazılarından yeni veriler almanın harika bir karışımı ve esasen yeni bir keşif.”

KÜÇÜK GÖREVLERİN ROLÜ

NASA’nın konuyla ilgili iki küçük görev sınıfı vardır; bunlar: New Frontiers ve Discovery sınıfı görevlerdir. Son on yılı kapsayan ve başlangıçta Ekim 2022 için planlanan New Frontiers 5 sondası seçimi çeşitli nedenlerden ötürü Ekim 2024’e ertelenmiştir.

Yeni on yıllık rapor, bizi 2032’ye kadar götürecek olan sonraki iki raundu, New Frontiers 6 ve 7’yi kapsıyor. Bu rekabetçi seçimler için belirli görevler önermek yerine, rapor, ele alınması için ayrıntılı temalar belirliyor. Şöyle ki:

• Centaur Asteroid Orbiter ve Lander
• Ceres Numune İadesi görevi
• Comet Yüzey Örneği İade görevi
• Birden fazla uçuş ile Enceladus görevi
• Ay’a Jeofizik Ağı
• Satürn Sondası
• Titan Orbiter
• Triton Ocean World Surveyor
• Venüs Yerinde Gezgini

Rapor, Discovery programı için herhangi bir özel tema ortaya koymuyor, ancak NASA’nın tur başına iki Discovery sınıfı görevi seçmeye devam etmesini tavsiye ediyor. Bunlara ek olarak, on yıl, NASA’nın Gezegensel Keşif için düşük maliyetli ‘Küçük Yenilikçi Görevler’ oluşturmasını (SIMPLEx) öneriyor.

Mars’taki bir sonraki adım için rapor, Mars Örneği Dönüşü tamamlandıktan sonra geliştirilecek görev olan Mars Yaşam Gezgini’ne öncelik veriyor. Ayrıca, Ay araştırması için, ayın güney kutbunu ziyaret edecek önemli ölçüde örnek toplayıp geri dönüş görevi olan Endurance A’nın geliştirilmesini öneriyor.

Artemis girişiminin bir parçası olarak astronotlar tarafından Dünya’ya gönderilmek üzere yaklaşık 100 kg numune toplanacak. Rapor, gezegensel keşif hedeflerinin bir yan hedeften ziyade Artemis için birincil olması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, NASA’nın son yıllarda sadece %4’e düşen gezegen bilimi misyonları için teknoloji finansmanındaki eksiklikleri ele alması gerektiğine değiniliyor.

GEZEGEN SAVUNMASI

NASA’nın gezegen savunmasındaki hedefleri, 2020 yılına kadar 140 m’ den daha geniş Dünya’ya yakın asteroitlerin %90’ını belirlemekti. 2021 itibariyle, bilim insanları tespit edilenlerin yalnızca üçte birini katalogladılar.

Halen geliştirilmekte olan orta kızılötesi NEO Surveyor uzay teleskobu, potansiyel olarak tehdit edici bu uzay kayalarından daha fazlasını bulmak için çok önemli olacak. Yakında faaliyete başlayacak olan Vera C. Rubin Gözlemevi, NEO Surveyor’ı tamamlayıcı olsa da, onun yerini alabileceği düşünülmüyor.

Raporda ayrıca NASA’nın Yörünge Enkazı Program Ofisi’nin Dünya’ya çok yakın olan asteroitleri tespit etmek için ABD Uzay Komutanlığı ile birlikte çalışması için çağrıda bulunuluyor.

Yer tabanlı radar ve diğer izleme aygıtları, 13 Nisan 2029’da yaklaşan 99942 Apophis yakın geçişi de dahil olmak üzere, Dünya’ya yakın küçük asteroitleri karakterize etme şansı sunmakta. Arecibo Teleskopunun yakın zamanda kaybı, izlemeyi ve Derin Uzay Ağı’nı özellikle acil hale getirme ihtiyacını ortaya çıkardı.

ÇEŞİTLİLİK VE EŞİTLİK

Öncelikle, bu on yıllık rapor, gezegen bilimi alanında çeşitliliği ve eşitliği teşvik etmenin acil ihtiyacının altını çiziyor. Raporda, “Sınırlı insan kaynakları için şiddetli bir rekabet ortamında yüksek kaliteli bilim üretmek için en geniş katılım düzeyinin sağlanması gerekiyor” deniliyor.

Bu amaçla, rapor, NASA’nın Gezegen Bilimi Müdürlüğü’nün, yanlılığın genellikle hem yaygın hem de kasıtsız olabileceği görüşünü benimsemesini ve ajansın “önyargılar, ne olursa olsun, prosedürleri ortadan kaldırmak için” çalışması gerektiğini öneriyor.

PLÜTONYUM İHTİYACI

Rapor ayrıca, derin uzay araştırmalarının geleceği için çok önemli olan 2013 yılında yeniden başlatılan plütonyum-238 üretiminin altını çiziyor. Güneş panellerini kullanmak için Güneş’ten çok uzaklara giden Uranüs ve Enceladus misyonları için radyoaktif enerji kaynağına ihtiyaç duyulacak.

Rapor, NASA’nın gelecek nesil görevleri için plütonyum ihtiyaçlarını gözden geçirmesini ve gerekirse üretimi artırmasını tavsiye ediyor.

UYDULAR VE YAKIN DÜNYA ASTEROİTLERİ

Son olarak, rapor, SpaceX’in Starlink’i, İngiltere’nin OneWeb’i ve Amazon’un Project Kuiper’i gibi uydu gönderme yükselişinin, Dünya’ya yakın asteroitleri etkili bir şekilde arama çabası üzerindeki etkisine atıfta bulunuyor.

Rapor bu nedenle NASA’yı, Ulusal Bilim Vakfı’nı ve astronomi topluluğunu uydu gruplarını izlemeye devam etmeye ve gözlemler üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmanın yollarını araştırmaya çağırıyor.

Önümüzdeki on yıl için, heyecan verici ve yıllar sürecek gezegensel uzay araştırmaları vaat ediyor. Enceladus’un buzlu ufkunun üzerinde hilal şeklinde bir Satürn görmek mi? Yoksa Uranüs ve uydularının yeni görüntüleri mi? Bekleyelim bakalım yeni yeni neler keşfedilecek…