Tehlikeli Göktaşlarını İzleyecek Uzay Teleskobu Yapılıyor…

İnsanlığın karşı karşıya olduğu tehditlerin çoğu kendimizden geliyor. Bunları listeliyor olsaydık, kabilecilik, açgözlülük ve evrimleşmiş primatlar olduğumuz gerçeğini ve beyinlerimizin hayvan beyinleriyle pek çok ortak yanı olduğu gerçeğini de dahil ederdik.

Hayvansı beyinlerimiz, bizi hayvanların maruz kaldığı yıkıcı duygu ve dürtülerin çoğuna maruz bırakır. Savaşıyoruz ve nesiller arası çatışmalara karışıyoruz. Soykırımlar, şiddet hareketleri (progrom), ölüme mahkûm tekneler dolusu göçmen ve bunların korkunç bir karışımı. İnsanlık pek de eğlenceli gözükmüyor değil mi?

Ancak karşılaştığımız tehditlerin hepsi iç tehditlerimiz kadar inatçı değil. Bazı tehditler dışsaldır ve onlara karşı mücadelede teknolojilerimizi ve doğaya ilişkin bilgimizi kullanabiliriz. Konuyla ilgili örnek: Göktaşları.

NASA, kendi yıkıcı dürtülerimiz hakkında pek bir şey yapamaz, ancak kesinlikle bizi tehdit eden asteroitlerden ve kuyruklu yıldızlardan korumaya yardımcı olacak bir konumdadır. Bu nesnelere Yakın Dünya Nesneleri (NEO) denir. 2005 yılında ABD Kongresi, bir yasayla NASA’yı bu konuda yetkili kılmıştır.

Yasa, NASA’yı NEO’ları tespit etme konusunda oyununu yükseltmesini zorunlu kılıyor. Ayrıca, NASA’nın “…Dünyaya yakın nesnelerin 140 metreye eşit veya daha büyük fiziksel özelliklerini tespit etmesi, izlemesi, kataloglaması ve karakterize etmesi…” gerektiğini belirtiyor.

NEO’ları tespit etmek ve kataloglamak için tasarlanmış bir uzay teleskopu olan NEO Surveyor’un bir sanatçının illüstrasyonu. 

Yukardaki resimdeki gibi NEO’ların zayıf ısı imzaları, rahatlıkla kırmızı ile gösterilen bir nokta çizgisi olarak görünecektir. Böylece, bu görüntüde mavi olarak kodlanmış olan arka plan yıldızlarından farklı görüneceklerdir.

Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 15 yıl içinde Dünya’ya yakın nesne kataloğunun (Dünya’ya yakın nesnelerin istatistiksel olarak tahmin edilen popülasyonlarına dayalı olarak) tamamlanması gerekiyor.

NASA şimdiye kadar 40 metreye eşit veya daha büyük göktaşlarının yaklaşık %40’ını buldu. Bunun yanı sıra çalışmalarını tamamlamalarına yardımcı olacak yeni bir araç almak üzereler. Adı NEO Surveyor.  NEO’ları bulmak, takip etmek ve karakterize etmek için tasarlanmış bir kızılötesi uzay teleskobu.

Arizona Üniversitesi’nden görevin sorumlu yöneticisi Prof. Amy Mainzer “kömür yığını kadar karanlık asteroitler bile kızılötesi gözlerimizden saklanamayacak” diyor. Ancak NASA, bu aşamada yalnızca ön tasarım aşamasını onayladı, şu an ile uzay aracının 2026’da konuşlandırılması planlandığı zaman arasında pek çok ayrıntı değişebilir.

Uzay aracı, araştırmasını kızılötesi dalga boyunda gerçekleştirecek. Dünya tabanlı teleskoplar, şimdiye kadar kataloglanan NEO’ların çoğunu buldu, fakat kalanları görünür ışıkta bulmak son derece zor. Onları kızılötesinde aramak çok daha kolay ve verimli olacaktır, bu Dünya’dan yapılamayacağı için bir uzay aracı gerekiyor.

NEO’lar iç Güneş Sistemine yaklaştıklarında Güneş tarafından ısıtılırlar ve yaydıkları bu ısı NEO Surveyor’un tespit edeceği bir şeydir. Dolayısıyla Asteroitlerin en karası bile kızılötesinde görülebilir.

NEO’ları kızılötesinde avlamak, bilim insanlarının yalnızca nesnelerin konumunu ve yörüngesini değil, aynı zamanda boyutlarını da belirlemesine izin verecektir. Böylece eğer Dünya’ya çarparlarsa ne kadar yıkıcı olabilecekleri de belirlenebilecektir.

Darbe enerjisi, büyük ölçüde bir asteroidin ne kadar büyük olduğuna bağlıdır, bu nedenle NEO Surveyor tarafından sağlanan kızılötesi gözlemler, sürpriz bir ziyarette bulunan bazı Dünya komşularının davranışlarını tahmin etme yeteneğimizi büyük ölçüde genişletecektir.

NEO Surveyor, Yakın Dünya Nesnesi Geniş Alan Kızılötesi Sensörünün (NEOWISE) başarısı üzerine inşa edilecek. NEOWISE, NEO Surveyor’un bir öncülüydü. Tabii ki, sadece NEO’ları bulmak yeterince iyi değil. NEO Surveyor’ın arkasındaki ana fikirlerden biri önceden uyarıdır.

Mainzer, “NEO Surveyor ile, potansiyel olarak tehlikeli NEO’ları olası etkilerden yıllar veya on yıllar uzakta olduklarında tespit etmek istiyoruz. Bütün fikir, onları yoldan çıkarmamızı sağlayan azaltma çabalarını geliştirmek için mümkün olduğunca fazla zaman sağlamaktır” diyor.

NASA bizi kendimizden kurtaramaz. Ama bizi doğadan korumaya yardımcı olabilir. Kim bilir? Belki onların çabaları insanlığa kendimizi burada, Dünya’da çözmemiz için gereken zamanı verir. İnsanlık gitgide daha az savaş yürütüyor ve yaptığımız savaşlar küçülüyor ve daha kontrollü hale geliyor.

Biz hala güvenilir bir şekilde barışçıl olmak için mücadele ederken, bir asteroidin insanlığı ve hatta Dünya’daki yaşamı sona erdirmesi çok yazık olurdu. NASA üzerine düşeni yapabilirse, belki biz de yaparız.