Gökbilimciler evrendeki bilinen en parlak nesneyi tespit etti ve yeni bir araştırmaya göre bu, kayıtlardaki en hızlı büyüyen kara delikten güç alan bir kuasardı.  Başlangıçta bir yıldız olarak sınıflandırılan kuasar, yakın zamana kadar bilim insanlarını şaşırtarak göz önünde saklanmayı başarıyordu.

Kuasarlar uzak, eski galaksilerin parlak çekirdekleridir. Bu ışıltılı fenomenler şüphesiz evrendeki en göz kamaştırıcı nesnelerdir ve bilim insanları bunların büyük galaksilerin merkezi motorları olan süper kütleli kara delikler tarafından beslendiğine inanıyor.

Gökbilimciler, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Büyük Teleskobunu (VLT) kullanarak J0529-4351 adlı bir kuasarı gözlemlediğinde, inanılmaz derecede uzak olan bu nesnenin ışığının Dünya’ya ulaşmasının yaklaşık 12 milyar yıl sürdüğünü keşfettiler.

Araştırmacılar, kuasar’a güç veren kara deliğin günde bir güneşe eşdeğer miktarda yutkunduğunu ve güneşimizin yaklaşık 17 milyar katı bir kütleye sahip olduğunu buldu.

Avustralya Ulusal Üniversitesi Bilim Koleji’nden araştırmanın şefi Christian Wolf, yaptığı açıklamada, “İnanılmaz büyüme oranı aynı zamanda büyük bir ışık ve ısı salınımı anlamına da geliyor. Yani bu aynı zamanda evrendeki bilinen en parlak nesnedir. Güneşimizden 500 trilyon kat daha parlaktır” dedi.

Gökbilimciler gelecekte yeni araçlar ve gözlemevleriyle kuasarın yanı sıra diğer bulunması zor nesneleri de incelemeye istekli çünkü uzaktaki süper kütleli kara delikler, galaksilerin nasıl oluştuğu ve geliştiği gibi evrenin ilk günlerine ilişkin önemli soruları yanıtlayabilir.

Kara deliklerin yoğun çekimsel etkisi, maddeyi bu gök cisimlerine öyle enerjik bir şekilde çeker ki, süreç ışık yaratır. Kör edici radyasyon, kara deliğin birikim diskinden veya malzemenin tüketilmeden önce toplandığı kara deliğin etrafındaki halkadan kaynaklanmaktadır.

Wolf, “bu kara delik, 10 bin derece sıcaklığa sahip, her tarafından şimşek çakan ve Dünya’nın çevresini bir saniyede dolaşacak kadar hızlı esen rüzgarlara sahip devasa ve manyetik bir fırtına hücresine benziyor” dedi.

Evrenin ilk günlerinde zaman ağır çekimde ilerliyordu.

Gökbilimciler, eğer inanılmaz derecede parlak bir kuasar tespit ederlerse, bunun hızla büyüyen süper kütleli bir kara deliğin de mevcut olduğu anlamına geldiğini ve J0529-4351’in her iki açıdan da şimdiye kadarki en etkileyici kara delik olduğunu bildiklerini söylediler.

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden ve grubun araştırmacılarından astrofizikçi Samuel Lai, “Bütün bu ışık, kara deliğin çapı yedi ışık yılı olan sıcak bir birikim diskinden geliyor; bu, Evrendeki en büyük birikim diski olmalı” dedi.

Açık görüşte saklanmak

Başka bir bilim ekibi, Hubble Uzay Teleskobuyla (HST) 2019’da 600 trilyon güneş kadar parlak bir kuasar tespit ettiğini bildirmesine rağmen, nesnenin parlaklığının gerçekte bu denli fazla olmadığı, gökada kümelerinin uzak evrendeki nesneleri büyütmeye yardımcı olduğu bir olay olan kütle çekimsel merceklenme ile arttığı anlaşıldı.

J043947.08+163415.7 olarak adlandırılan kuasarın gerçek parlaklığının, ilk keşfi yapan araştırmacılara göre yaklaşık 11 trilyon güneşe yakın olduğu düşünülüyor. Wolf, J0529-4351 tarafından belirlenen rekorların kırılabileceğinden emin olmadığını söyledi.

‘Akıllara durgunluk veren’ yeni görüntüler, ‘şimdiye kadar gözlemlenen en küçük ölçeklere kadar’ 19 galaksiyi ortaya koyuyor.

Kuasar ilk olarak 1980 yılında Avrupa Güney Gözlemevi’nin Schmidt Güney Gökyüzü Araştırması’ndaki görüntülerde ortaya çıktı, ancak bir kuasar olarak tanımlanmamıştı.

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden astrofizikçi Dr. Christopher Onken, “Bir milyon daha az etkileyici kuasar bildiğimiz halde bugüne kadar bunun bilinmemesi şaşırtıcıdır. Şu ana kadar kelimenin tam anlamıyla cisim gözümüzün içine bakıyordu” dedi.

Kuasarları aramak kusurlu bir bilimdir

Büyük gökyüzü araştırmalarında ipuçları aramak, uzaktaki kuasarları bulmanın en iyi yoludur, ancak bu büyük araştırmalar tarafından oluşturulan devasa veri kümeleri, analiz için sıklıkla makine öğrenimi modelleriyle beslenmesi gerekir. Yazılım mevcut veriler üzerinde eğitildiğinden, bilgisayar modelleri yalnızca bilinen nesnelere benzeyen kuasar adaylarını seçebilir.