
Aşırı süpersonik rüzgarlar, garip hava düzenlerine sahip kabarık bir gezegende saatte 33 bin km hızla esiyor
Dünya gezegeninde yaşadığımız fırtınalar saatte 320 km’yi aşan rüzgarlar üretebilir, ancak rüzgarların saatte 33 bin km’ye ulaştığı bir gezegende yaşadığınızı hayal edin!
WASP-127b’de de durum aynı; Jüpiter gibi şişkin bir gaz devi gezegen olduğu için, aşırı rüzgar hızları göz ardı edilse bile herhangi bir sakininin olması muhtemel değil.
Gökbilimciler, öte gezegenin rüzgar hızlarının bunu bir gezegende şimdiye kadar ölçülen türünün en hızlı jet akışı haline getirdiğini söylüyor ve bunları ‘aşırı süpersonik rüzgarlar’ olarak tanımlıyor.
Başka bir dünyadaki süpersonik rüzgarları tespit etmek
WASP-127b’nin ekvatorundaki inanılmaz rüzgar hızı, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Büyük Teleskobu (VLT) kullanılarak tespit edildi. WASP-127b 2016 yılında keşfedildi ve o zamandan beri gökbilimciler onun aşırı hava koşullarını araştırıyorlar.
Gezegen Jüpiter’den biraz daha büyük, ancak kütlesinin yalnızca bir kısmı, bu da onun katı yüzeyi olmayan ‘kabarık’ bir gaz gezegeni olduğu anlamına geliyor.
Sanatçının, Dünya’dan 520 ışık yılı uzaklıkta, rüzgâr hızı 33 bin km/saat olan bir gaz devi, dış gezegen WASP-127b’ye ilişkin izlenimi.
Göttingen Üniversitesi’nden araştırmacı Lisa Nortmann, “Bu gezegenin atmosferinin bir kısmı yüksek bir hızla bize doğru hareket ederken, diğer bir kısmı da aynı hızla bizden uzaklaşıyor.”
“Bu sinyal bize gezegenin ekvatoru çevresinde çok hızlı, sesten hızlı bir jet rüzgarının olduğunu gösteriyor” diyor. WASP-127b’nin jet rüzgarları, gezegenin dönüş hızının neredeyse altı katı hızla dönüyor. Nortmann, “Bu daha önce görmediğimiz bir şey” diye ekliyor.
Bizim Güneş Sistemimiz oldukça ekstrem hava koşullarına sahiptir, ancak en hızlı rüzgarları bile kıyaslanamaz. Bu unvan, tespit edilen en hızlı rüzgarı ‘sadece’ 1.800 km/saat olan Neptün’e gidiyor.
Bunu nasıl yaptılar
Ekip, WASP-127b’nin hava durumunu ve bileşimini haritalamak için ESO’nun VLT’sindeki CRIRES+ cihazını kullandı. Gezegenin, ev sahibi yıldızının önünde yörüngede dönerken atmosferinden geçen ışığı incelemeyi içeren iyi bilinen bir tekniği kullanarak bileşimini analiz edebildiler.
Atmosferde su buharı ve karbon monoksit molekülleri tespit edildi. Ancak ekip malzemenin hızını takip ettiğinde ‘çifte zirve’ keşfetti; bu, atmosferin bir tarafının yüksek hızla bize doğru, diğer tarafının bizden uzağa doğru hareket ettiği anlamına geliyor.
Gökbilimciler bunun WASP-127b’nin ekvatoru etrafında esen güçlü jet akıntısı rüzgarlarının bir sonucu olduğunu söylüyor. Ayrıca kutupların gezegenin geri kalanından daha soğuk olduğunu ve sabah ile akşam tarafları arasında hafif bir sıcaklık farkı olduğunu da buldular.
Sanatçının, kayalık, Dünya benzeri gezegenlerdeki hava durumunu analiz edebilen Avrupa Aşırı Büyük Teleskobunun izlenimi.
Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden prof. Fei Yan, “Bu, gezegenin tıpkı Dünya ve kendi Sistemimizdeki diğer gezegenler gibi karmaşık hava koşullarına sahip olduğunu gösteriyor” diyor.
Ludwig Maximilian Üniversitesi’nden David Cont, “Bu öte gezegenlerin dinamiklerini anlamak, ısının yeniden dağıtımı ve kimyasal süreçler gibi mekanizmaları keşfetmemize, gezegen oluşumuna ilişkin anlayışımızı geliştirmemize ve potansiyel olarak kendi Güneş Sistemimizin kökenlerine ışık tutmamıza yardımcı oluyor” diyor.
Dahası, gökbilimciler yaklaşmakta olan ESO’nun VLT gözlem aygıtının Dünya benzeri daha küçük, kayalık gezegenlerdeki hava durumunun incelenmesine olanak sağlayacağını söylüyor.