Galaksimiz Dev Bir Kozmik Ağa Yakalandı!

Evren Örümcek Ağı Gibi Dev Kozmik Ağlarla Dolu…

resim
Çok çok uzaklardan bakabilseydik, galaksilerin ve galaksi kümelerinin dev bir örümcek ağının iplikleri gibi büyük, bulanık iplikler oluşturduğunu görürdük. Ama bunun için yolumuza devam edeceğiz. Önce evimizden başlayalım ve gezegenimizin farklı kozmik topluluklarına bakalım.

Ev yıldız sistemimiz

Dünya, Güneş’in yörüngesinde dönen sekiz gezegenden biridir – Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün. Ancak Güneş Sistemimiz sadece gezegenlere sahip değil daha fazlasına; ayrıca birçok küçük nesneye sahiptir.

resim

 

Bir Asteroit Kuşağı, Mars ve Jüpiter arasında Güneş’i çevreler. Neptün’ün ötesinde, Kuiper Kuşağı adı verilen yerde, çeşitli şekillerde buzlu cisimlerle dolu bir bölge bulunur. Pluto ve Makemake gibi cüce gezegenlerin bulunduğu yer burasıdır ve muhtemelen 200 yıldan daha kısa bir sürede Güneş’in etrafında dönen kısa periyotlu kuyruklu yıldızların (Halley kuyruklu yıldızı gibi) kaynağıdır.

Bilim insanları, muhtemelen bir kuyruklu yıldız kaynağı olan Oort Bulutunun daha da uzakta olduğunu düşünüyor. Güneş sistemimizin bu en uzak bölgesi, dağ boyutunda veya daha büyük ek buzlu uzay enkazlarını depolayan dev bir küresel kabuktur! Oort Bulutunun dış kenarı, Güneş’ten yaklaşık 1,5 ışık yılı kadar uzaktadır – bu, ışığın bir buçuk yılda kat ettiği mesafedir (Yaklaşık 15 trilyon km).

resim

 

Bazen asteroitler veya kuyruklu yıldızlar bu bölgelerden fırlatılır ve sonunda Jüpiter gibi gezegenlerle aynı bir yörüngeyi paylaşırlar. Hatta Dünya’nın yörüngesini geçerek iç güneş sistemine Oort Bulutu’ndan bile daha uzaklardan girmiş olabilir. Belki de başka bir yıldızdan gelebilen yıldızlararası nesneler bile vardır!

Ev galaksimiz

200 – 400 milyar yıldız içeren Samanyolu galaksisinin tamamına bakmak için uzaklaşalım. Birçoğu galaksinin diskinde bulunur – sarmal kolların uzandığı spiral bir galaksinin gözleme şeklindeki kısmı. En parlak ve en büyük kütleli yıldızlar, doğum yerlerine yakın olan sarmal kollarda bulunur.

Daha sönük, daha az kütleli yıldızlar diske serpiştirilmiş halde görülürler. Sarmal kollar boyunca Bulutsu adı verilen yoğun gaz ve toz bulutları da bulunur. Güneş, Avcı Kolu (Orion Spur) adlı küçük bir sarmal kolda yer alır.

resim

 

Samanyolu’nun diski, yaklaşık 120 bin ışık yılı boyunca küresel bir “halo” içine yerleşmiştir. Halo, eski küresel yıldız kümeleriyle bezenmiş ve karanlık madde ile doludur. Karanlık Madde onu doğrudan tespit etmemiz için yeterli ışık yaymaz, ancak orada olduğunu biliyoruz çünkü böyle bir kütleyi bir arada tutmak için galaksimiz yeterli çekim gücüne sahip değildir!

Gökadamızda ayrıca yaklaşık 25 bin ila 1,4 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan, ona  yörüngede eşlik eden birkaç gökada vardır. Bunların en bilinenleri, Dünya’nın Güney Yarımküresinden çıplak gözle görülebilen Büyük ve Küçük Macellan Bulutlarıdır.

Galaktik mahallemiz

resim

 

En yakın komşumuz Andromeda ve sarmal gökadamız olan Samanyolu Yerel Grup adı verilen küçük bir gökada grubunun sadece iki üyesidir. Onlar ve grubun diğer üyeleri, 50 ila 80 adet daha küçük galaksiler, yaklaşık 10 milyon ışık yılı boyunca yayılırlar.

Yerel Grup, daha da büyük bir yapının eteklerinde yer almaktadır. Yerel Grup, Başak Üst Kümesi’ni oluşturan en az 100 grup ve gökada kümesinden yalnızca biridir. Bu Üst Küme yaklaşık 110 milyon ışık yılı uzaklığa kadar yayılır!

resim

 

Yine de, bir Gökada Kümesinde bulunan tek şey gökadalar değildir. Ayrıca, farklı bir üst kümenin pitoresk (görünüşü bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan) bir üyesi olan Abell 1413 kümesinin galaksilerini çevreleyen (optik ışıkta) parlak X-ışınında (pembe renkte) yukarıda gösterildiği gibi sıcak gaz da bulunur. Ayrıca, küme boyunca yalnızca diğer nesnelerle olan kütle çekimsel etkileşimler yoluyla tespit edilebilen karanlık madde vardır.

Kozmik Ağ

Başak Üst Kümesi, diğer birçok gökada grubundan sadece biridir. Ancak evrenin yapısı yalnızca galaksiler, kümeler ve bunların içerdiği şeylerden daha fazlasıdır.

resim

 

Gökbilimciler yirmi yılı aşkın bir süredir galaksilerin yerlerini haritalayarak ipliksi, ağ benzeri bir yapı ortaya çıkardılar. Kozmosun bu büyük ölçekli omurgası, gazla bağlanmış karanlık maddeden oluşuyor. Galaksiler ve kümeler bu yapı boyunca oluşurken aralarında büyük boşluklar bulunuyor.

Bu “kozmik ağın” bilimsel görselini düşünürsek bu yapıyı devasa bir örümcek ağına benzetebiliriz. Orada, Dünya’nın evrendeki yerini tanımlayan farklı topluluklara sahibiz ve  biliyoruz ki küçücük gezegenimiz, o dev kozmik ağın kırıntısı üzerindeki mini minnacık bir nokta!

Önceki İçerikOlağanüstü Bir Gökada Tersanesi Keşfedildi…
Sonraki İçerikDev Kara Delik Işık Hızında Jetler Fırlatıyor…