Hubble Gezegenimsi Bulutsuların Oluşumuna Yeni Bir Işık Tutuyor
NASA / ESA Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen Kelebek Bulutsusu ve Mücevher Böceği Bulutsusu’nun yeni görüntüleri, gezegenimsi bulutsuların dramatik özelliklerini nasıl geliştirdiklerine dair bilgileri açığa çıkarıyor.
Kelebek Bulutsusu: Üstte, Hubble tarafından 2019’da çekilmiş bir görüntü; kırmızı tozdan dolayı yok oluşu gösteren alttaki RGB görüntüsünü oluşturdu; yeşil olan hidrojene göre nitrojen (azaot) emisyonu; mavi olan demir emisyonu.
Kelebek Bulutsusu, sıkılmış-bel görüntüsüyle bipolar parlak ve daha aşırı farklı gezegenimsi bulutsu örneklerinden biridir. NGC 6302 olarak da bilinen Akrep (Scorpius) takımyıldızında, 2 bin 417 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Kelebek şeklinin uzunluğu, Güneş’ten Proksima Erboğa’ya kadar olan mesafenin yaklaşık yarısı kadar olan 2 ışık yılından daha fazladır.
Mücevher Böceği Bulutsusu veya NGC 7027, yaklaşık 3 bin ışık yılı uzaklıkta Kuğu takımyıldızında genç ve hızlı gelişen gezegensel bulutsudur. Bu bulutsu alışılmadık derecede küçüktür ve yalnızca 0,1 ışık yılı boyutundadır.
Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Joel Kastner ve meslektaşları, Hubble’ın Geniş Alan Kamerası 3’ün pankromatik özelliklerini kullanarak 2019’da ve 2020’nin başlarında iki bulutsuyu gözlemlediler. Bulutsuların özellikleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için ultraviyole (UV) ila yakın kızılötesi (NIR) ışık görüntüleri yakalayıp analiz ettiler.
Prof. Kastner, “merkezi yıldızın, dışarı atılan malzemeyi nasıl döktüğünü ve parçaladığını üzerindeki etkisini görebiliyoruz. Merkezi yıldızın fırlatıp attığı malzemeye iyonize gazın hakim olduğunu, daha soğuk tozun hakimiyetinde olduğunu ve hatta sıcak gazın nasıl iyonize edildiğini görebiliyoruz, yıldızın UV’si veya neden olduğu çarpışmalar şimdiki, hızlı rüzgarları oluşturmaktadır” dedi.
Sonrasında devam ederek, “Kelebek Bulutsusu’nun yeni Hubble görüntülerinin analizi, bulutsunun yalnızca yaklaşık 2 bin yıl önce fırlatıldığını bu da ona gazın ‘kanatlarını’ vermesine yardımcı olan S şeklindeki demir emisyonunun daha da genç olabileceğini doğruluyor ” diye ekledi.
Şaşırtıcı bir şekilde, Prof. Kastner ve diğer gökbilimciler daha önce bulutsunun merkezindeki yıldızın yerini belirlediklerine inanırken, bunun aslında bulutsu ile Dünya’ya bulutsudan çok daha yakın olan bir yıldız olduğunu buldular. Kastner, “James Webb Uzay Teleskobu ile gelecekteki çalışmaların gerçek merkez yıldızın yerini tespit etmeye yardımcı olacağını umuyoruz” dedi.
Mücevher Böceği Bulutsusu: Solda, Hubble tarafından 2019’da çekilmiş bir görüntü; kırmızı toz nedeniyle yok oluşu gösteren RGB görüntüsü sağda; yeşil olarak hidrojene göre sülfür emisyonu; ve mavi renk demir emisyonu.
Mücevher Böceği Bulutsusu’nun devam eden analizi, Hubble görüntülemesinin erken dönemlerine kadar uzanan 25 yıllık bir ölçüm temeline dayanıyor. Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden Dr. Paula Moraga Baez, “NGC 7027, dairesel simetrik, eksenel simetrik ve noktasal simetrik (bipolar) yapıların sıra dışı bir şekilde yan yana gelmesiyle dikkat çekicidir” dedi.
Bulutsu ayrıca, sıcak bir merkezi yıldız barındırmasına ve yüksek uyarılma durumları sergilemesine rağmen büyük moleküler gaz ve toz kütlelerini tutuyor. Araştırma grubu, Kuzey Genişletilmiş Milimetre Dizisi (NOEMA) teleskopundan alınan radyo görüntülerini kullanarak, Mücevher Böceği Bulutsusu’nu şekillendirmeye devam eden UV ve X-ışını ışığının moleküler izleyicilerini tanımladılar.
Green Bank Gözlemevi’nden gökbilimci Dr. Jesse Bublitz, “Bulgular bizi fazlasıyla heyecanlandırıyor. CO + ve HCO + ‘ yı mekansal olarak çakışan veya tamamen farklı bölgelerde açıkça gösteren bir yapı bulmayı umuyorduk, bunu da yaptık. Bu, CO + molekülündeki NGC 7027’nin veya herhangi bir gezegenimsi bulutsunun ilk haritası ve herhangi bir astronomik kaynağın yalnızca ikinci CO + haritasıdır” dedi.
