Yeni Bir Araştırma Mars’ta Heyelanlara Neyin Sebep Olduğunu Ortaya Çıkardı
Yamaç boyunca oluklar ve krater duvarının aşağısında tekrarlayan eğim çizgileri içeren Mars’taki Krupac kraterinin HiRISE kamera görüntüsü.
Mars’ta, tekrarlayan eğim çizgileri (RSL) olarak bilinen mevsimsel özellikler, Güneşe bakan yamaçlarda yaygındır. Önceki çalışmalar, RSL’nin klor tuzları ile ilgili olduğunu ileri sürmüş ve yüksek sülfat çıkıntılarının olduğu bölgelerde bunların oluşumunu kaydetmiştir.
Yeni laboratuvar deneyleri, Kızıl Gezegendeki ince taneli topraklardaki sülfat ve klor tuzlarının etkileşimlerinin suyu emebileceğini, genişleyebileceğini, sulanabileceğini, çökmeye neden olabileceğini, kabuk oluşturabileceğini, yüzeyleri bozabileceğini ve nihayetinde bu dengesiz yüzeylere toz yüklendikten sonra toprak kaymaları oluşturabileceğini gösteriyor.
Çoğu insan Mars’ta sudan bahsettiğinde, genellikle eski sudan veya donmuş sudan bahseder. Artık hikayenin daha fazlası olduğunu biliniyor. Bu, tekrarlayan eğim çizgileri için sıvı su oluşumu hipotezlerini açıkça destekleyen ilk spektral tespittir.
SETI Enstitüsü ve Carl Sagan Uzay Bilimi Merkezi’nde araştırmacı olan Astrobiyolog Dr. Janice Bishop, “Mars’ta buz ve tuzların bulunduğu yüzeye yakın ortamlarda mikro ölçekli sıvı su olasılığı beni heyecanlandırıyor. Bu, bugün Mars’ta yüzeyin hemen altında yaşanabilirliğe ilişkin bakış açımızda devrim yaratabilir” dedi.
Montana Üniversitesi Yerbilimleri Bölümü’nde araştırmacı olan Prof. Nancy Hinman, “Kuzey Şili’deki kuru bir tuz yatağı olan Salar de Pajonales’teki saha çalışmam sırasında, tuzların yerel jeoloji üzerindeki etkisinin sayısız örneğini gözlemledim. Mars’ı şekillendirmede de rol oynayabileceğini görmek çok sevindirici” dedi.
Bilim insanları, Kızıl Gezegende bulunanlarda olduğu gibi düşük sıcaklıklarda klor tuzları ve sülfatlardan oluşan Mars analog örneklerini dondurup çözdüklerinde ne olacağını gözlemlemek için laboratuvar deneyleri yaptılar. Sonuç, eksi 50 santigrat derece civarında sulu buz oluşumu ve ardından buzun eksi 40 dereceden eksi 20 santigrat dereceye kadar kademeli olarak erimesiydi.
SETI Enstitüsü Carl Sagan Merkezi ve Umeå Üniversitesi Kimya Bölümü’nde Araştırmacı olan kimyacı Dr. Merve Yeşilbaş, “alçı dahil klor tuzlarının ve sülfatların davranışının düşük sıcaklıklarda modellenmesi, bu tuzların birbiriyle ne kadar ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu mikro ölçekli sıvı su, Mars’ta yeraltına göç ederek, su moleküllerini sülfatlar ve klorürler arasında transfer ediyor olabilir. Tıpkı sahadan bir futbol topunun geçmesi gibi” dedi.
Dr. Bishop, Ek laboratuvar deneyleri ile, Mars analogu bir toprakta bu sülfat-klorür reaksiyonlarını, bu tuzların yüzey altı hidrasyonunu ve tuzların toprak taneciklerinden göçünü ortaya çıkaran renk göstergeleri ile test etti.
Bishop’a göre “Laboratuvar deneylerimizde suyun sülfat ve klor tuzları ile bu kadar hızlı reaksiyonlarını ve bunun sonucunda Mars analog toprağının karst sistemlerinde, tuz rezervuarlarında ve yapıda jeolojik çöküş ve yükselme özelliklerini tekrarlayan küçük ölçekte çökmesi ve yükselişini gözlemlemek beni heyecanlandırdı. Bu büyük ölçekte çökmelere de neden olabilir.”
