NASA, bir uzay aracının ziyaret ettiği en uzak nesnenin ayrıntılarını, gezegenlerin ilk güneş sisteminin puslu tozundan nasıl ortaya çıktığıyla ilgili on yıllardır süren bir bulmacayı çözebilecek gözlemlerini açıkladı.

Arrokoth olarak adlandırılan ultra kırmızı, fıstık şeklindeki bu gökcismi, binlerce cüce gezegen ve buzlu cisme ev sahipliği yapan geniş halka şekilli bir bölge olan Kuiper kuşağında Pluto’nun 1.6 km ötesinde yer alıyor.

Nasa’nın Yeni Ufuklar uzay aracı Ocak ayı başında Dünya’dan aşırı mesafede bulunan sondanın bu nesneyle kısa karşılaşması sırasında topladığı verileri gönderdiği anlamına geliyor.

Bu bölgede, mevcut malzeme yoğunluğunun düşük olması nedeniyle gezegensel gelişme erken bir aşamada durdu. Bu donmuş çorak toprakları keşfetmek, bilim insanlarının günümüzün gezegenlerinin tohumları ekilirken bir döneme geri dönmelerini sağlamakta.

Yeni Ufuklar’ın (New Horizons) baş araştırmacısı Dr Alan Stern “Burası güneşten çok uzakta – sıcaklıklar neredeyse tamamen sıfır. Nesneler bir çeşit durağanlık veya zaman kapsülü içinde korunuyor” dedi.

Bilim insanları on yıllardır gezegen oluşumunun nasıl başladığı konusunda iki rakip senaryo ile boğuşuyor. İlkine göre, hiyerarşik toplanma olarak bilinen küçük taneler ve çakıllar, zamanla birbirine yapışmak için yeterince kuvvet uygulayarak daha büyük ve daha büyük nesneleri çekerek sıkışırlar.

Yavaş yavaş, milyonlarca yıl boyunca, gezegenler rastgele, güçlü çarpışmalara rağmen böylece madde biriktirir. Bulut çökmesi olarak bilinen ikinci senaryo ise, bulutsunun belirli bölgeleri daha yüksek parçacık yoğunluğuna sahipti ve bu kümeler kendiliğinden kütle çekimsel olarak çökünceye kadar birbirine doğru çekildi.

Çarpışmalar hafifti ve gezegenler öylece “büyük doğdu” ve yüzlerce yıl içinde onlarca ve / ya da yüzlerce km çapında nesneler ortaya çıktı.

Arrokoth’un görünümü ve kompozisyonu, bulut çöküş teorisini destekleyen çarpıcı kanıtlar içermekte.

Southwest Araştırma Enstitüsü’nde araştırıcısı Stern, “Görüntülerde şiddet belirtisi, kırık yok, iki lob birlikte parçalanmış görünmüyor.

Arrokoth ile ilgili her şey yumuşak bir birleşmeye işaret ediyor. Nesnenin iki lobları da renk ve bileşim bakımından muntazam, her ikisi de organik bileşikler içeren ultra-kırmızı yüzeylere sahip, bu da parçaların bulutsunun farklı kısımlarından gelmek yerine birbirine yakın yörüngede olduğunu ima ediyor” dedi.

Mullard Uzay Bilim Laboratuvarı gezegen bilimi başkanı Prof Andrew Coates şunları söyledi: “Bu sonuçlar, Arrokoth’un iki lobunun sadece tempolu bir insanın Dünya’daki yürüyüş hızında değil, yüksek hızlı bir çarpışmada çok nazikçe bir araya geldiğini ve sıkıştığını kanıtlıyor.

Daha sonra iç güneş sisteminde daha hızlı çarpışmalar için kanıt olmasına rağmen, örneğin Dünya’ya çarpan büyük bir nesneden ay oluştuğunda, bu çalışma çok daha yavaş, daha onurlu etkileşimlerin güneş sisteminin en erken tarihinde önemli ve yaygın olduğunu göstermektedir.”

Yeni Ufuklar 2006 yılında göreve başladı ve motorlarını Arrokoth’a (o zaman Ultima Thule olarak bilinirdi) ateşlemeden önce Pluto ve uydularına altı aylık uçuşunu gerçekleştirdi.

Bu yaz, ekip, sondanın sınırlı yakıt kaynaklarına erişebilecek Kuiper kuşağında herhangi bir nesne olup olmadığını görmek için yer tabanlı teleskoplarla bir çalışma yapacak.

Her iki durumda da, Yeni Ufuklar 2030′ lara kadar iletişimi sürekli açık tutması beklenen plütonyum yakıtıyla Kuiper kuşağında ve ötesinde yelken açmaya devam edecek.