Kayıp süper kütleli karadeliğin son durumu
Gökbilimciler, son on yıldır gerçekten büyük bir gökadanın kalbinde 10 milyar güneş kütleli bir kara delik arıyorlar. Fakat hala bulamadılar. Söz konusu gökada, A2261-BCG, Herkül takımyıldızında yaklaşık 2,7 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan Abell 2261 gökada kümesinin en büyük üyesidir. Samanyolu’nun yaklaşık 10 katı genişliğe sahiptir.
Hemen hemen her standartta devasa bir galaksidir. Çekirdeği tek başına yaklaşık 10 bin ışık yılı genişliğindedir ve şimdiye kadar görülen en büyük galaksi çekirdeğidir. Tüm büyük galaksilerin süper kütleli bir kara delik barındırdığı düşünülür.
Bir kara deliğin kütlesi genellikle ev sahibi galaksinin kütlesiyle ölçeklenir, yani A2261-BCG, Güneş’in kütlesinin 3 milyar ila 10 milyar katı olan bir kara deliğe ev sahipliği yapmalıdır. Hubble Uzay Teleskobu ve Chandra X-ışını Gözlemevi tarafından yapılan dikkatli aramalara rağmen, varsayılan kara delik henüz hiçbir yerde bulunamamıştır.
Peki nerede olabilir?
Kara delikler, tanımları gereği doğrudan gözlemlenemezler. Çünkü muazzam çekim kuvvetleri ışığın bile kaçmasını engeller. Ancak çevredeki toz ve gaz döküntülerini, hatta yıldızları bile emerken, bu malzeme aşırı sıcaklıklara kadar ısıtılır ve ışığı algılanabilir düzeye ulaşır. Radyasyon sağanakları açığa çıkar. A2261-BCG’nin çekirdeğinden yayınlanan böyle bir radyasyon da görülmemiştir.
Galaksinin merkezi kara deliği, yakındaki enkaz materyali yutmuş ve tespit edilebilir seviyelerde radyasyon üretmeye yetecek kadar çekmemiş olması nedeniyle hareketsiz bir aşamada olabilir. Kara deliğin gizlenebileceği yerde dört yıldız kümesi tespit edilmiştir.
Daha da ilginci, galaksinin iki galaksinin çarpışmasının sonucu olması ve sonunda iki süper kütleli kara deliğin birleşmesine yol açması da mümkündür. Böyle bir birleşmenin, uzay dokusunda güçlü kütle çekim dalgaları oluşturması beklenirdi. Kütle çekimi çarpıtmaları simetrik olmasaydı, ortaya çıkan mega kara delik galaksiden ters yönde fırlatılmış olmalıydı.
Ekim ayında fırlatılması planlanan James Webb Uzay Teleskobu (JWST), galaksinin merkezinin yakınında veya bugüne kadar tespit edilen dört yıldız kümesinden birinde bulunması zor kara deliği tespit edebilir. JWST kara deliğin herhangi bir işaretini bulamazsa, geri tepme senaryosunun en iyi açıklama olması bekleniyor.