11,1 milyar yıl öncesine ait devasa bir çubuklu sarmal gökada keşfedildi, daha önce hiç görülmemiş yıldız oluşum aktivitesi ve gaz dinamiklerini gösteriyor. Samanyolu gibi gökadaların nasıl evrimleştiğine dair anlayışımızı yeniden şekillendirebilir.

Gökbilimciler, Samanyolu gibi galaksilerin nasıl şekillendiğine dair yeni ışık tutan erken Evren’den devasa, oldukça aktif bir sarmal galaksi tespit ettiler.

Bu kadim galaksi, birçok modern sarmal galakside görülen bir yapı olan parlak bir merkezi çubuğa sahip ve keşfi, bilim insanlarının bu kozmik devlerin nasıl büyüdüğünü ve evrimleştiğini daha iyi anlamalarına yardımcı olacak.

Samanyolu da dahil olmak üzere bazı sarmal gökadaların merkezlerinden düz bir çubuk geçer. Bu çubuk bir huni gibi davranarak gazı içeriye yönlendirir ve burada yeni yıldızların doğumunu besleyebilir.

Ancak büyük bir gizem devam ediyor: sarmal gökadaların yalnızca yaklaşık yarısında neden çubuklar var? Ve bu yapılar bir galaksinin geleceğini şekillendirmede nasıl bir rol oynuyor?

Erken Evrenden Bir Canavar Galaksi

Bu soruları araştırmak için Japonya Ulusal Astronomi Gözlemevi ve Nagoya Üniversitesi’nden Shuo Huang liderliğindeki bir araştırma ekibi güçlü ALMA radyo teleskopuna yöneldi.

Cetus takımyıldızında bulunan ve 11,1 milyar yıl önce var olan J0107a adlı bir galaksiye odaklandılar. J0107a, bilim insanlarının “canavar galaksi” dediği bu galaksi; olağanüstü bir oranda yıldız oluşturarak hızlı bir büyüme atağı geçiren bir galaksidir.

Uzun bir süre boyunca, bu uzak galaksileri ayrıntılı olarak incelemek neredeyse imkansızdı. Ancak JWST’in keskin görüşü sayesinde, gökbilimciler artık bu antik devlerin bazılarında net sarmal desenler ve hatta merkezi çubuklar görebiliyorlar.

J0107a, şimdiye kadar gözlemlenen en eski ve en büyük çubuklu sarmal galaksi olarak öne çıkıyor. Bu, onu bu görkemli galaktik yapıların erken Evren’de nasıl oluştuğunu ve evrimleştiğini incelemek için güçlü bir zaman kapsülü haline getiriyor.

Gaz Dinamikleri ve Beklenmeyen Keşifler

Ekip, J0107a’da, çubuktaki gazın dağılımının ve hareketinin modern galaksilere benzer olduğunu buldu. Ancak modern galaksilerle karşılaştırıldığında, gaz konsantrasyonları birkaç kat daha yüksek ve gaz akışının hızı daha hızlı olup saniyede birkaç yüz km’ye ulaşıyor.

Gökbilimciler, merkeze doğru olan bu büyük gaz akışının önemli ek yıldız oluşumunu besleyeceğine ve bu canavar galaksinin evrimini yönlendirmeye yardımcı olacağına inanıyor. Bu özellikler ilk kez gözlemleniyor ve teorik veya simülasyon modelleri tarafından öngörülmüyordu.

Galaktik Evrimin Yeni İpuçları

Huang, “Bu gözlemler yoluyla gazın dağılımı ve hareketi hakkında elde edilen ayrıntılı bilgilerin, yalnızca galaksilerin çeşitliliğinin kökenlerini değil, aynı zamanda daha normal çubuklu sarmal galaksilerin oluşumunu ve evrimini keşfetmek için de önemli ipuçları sağlayacağını umuyoruz” dedi.